Żegnamy Krystynę Palmowską członkinię honorową Polskiego Związku Alpinizmu

Z ogromnym smutkiem żegnamy Krystynę Palmowską – wybitną taterniczkę, alpinistkę i himalaistkę – która zginęła tragicznie 15 czerwca 2025 roku w Tatrach Słowackich.

Krysię Palmowską oraz Jej drogę na trudne alpejskie ściany i ośmiotysięczne szczyty wspomina Anna Okopińska.

Krystyna urodziła się 11 listopada 1948 roku w Warszawie. Ukończyła studia i obroniła pracę doktorską na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej. Wspinać zaczęła się w 1969 roku podczas kursu taternickiego Koła Warszawskiego Klubu Wysokogórskiego. Zaraz po kursie, wspólnie z Anną Czerwińską, stworzyły kobiecy zespół wspinaczkowy.

W tamtym czasie kobiece wspinanie w Tatrach przeżywało zastój – dziewczyn było niewiele i rzadko wybierały drogi trudniejsze niż te, które brawurowo pokonywały na początku lat 60. Halinka Krüger, Janka Zygadlewicz, Ola Pawełczyk, Jola Jarecka, Krystyna Lipczyńska i inne. Początki zespołu Krysi i Anki spotykały się z lekceważeniem i prześmiewkami ze strony kolegów.

 

Mimo to dziewczyny z uporem trenowały wspinaczkę na podwarszawskich bunkrach i w skałkach, zdobywając przezwisko „Kukuły”. Starannie planowały wspólne wyjazdy w Tatry i systematycznie pokonywały coraz trudniejsze, kultowe w środowisku drogi. To właśnie one przełamały stagnację w kobiecym taternictwie, przechodząc m.in. direttissimy Kazalnicy Mięguszowieckiej i Małego Młynarza, a zimą filar Ganku i wyznaczając nowy poziom w taternictwie kobiet.

 

Ewenementem na skalę światową była trwałość ich zespołu przez kilkanaście kolejnych lat oraz sukcesy ich samodzielnego działania na alpejskich ścianach i w ramach wypraw w góry najwyższe,

Debiutem Anki i Krysi w górach Karakorum była wyprawa na Gaszerbrumy w roku 1975. Choć nie miały doświadczenia w górach lodowcowych, Wanda Rutkiewicz zaprosiła je do składu wyprawy, doceniając ich górską taktykę i wspaniałe osiągnięcia tatrzańskie. Początkowo czuły się niepewnie, gdyż pozostali uczestnicy mieli na koncie wspinaczki w Alpach i Kaukazie i wejścia na szczyty siedmiotysięczne. Tymczasem one już na podejściu do bazy codziennie biły swój rekord wysokości. Aklimatyzowały się jednak dobrze i szybko nabierały pewności siebie. Niestety, kontuzja kolana wykluczyła Ankę z działalności wspinaczkowej. Krysia też miała pecha, gdyż musiała zrezygnować z ataku szczytowego aby sprowadzić chorego oficera łącznikowego. W rezultacie obie doszły do wniosku, że przed kolejną wyprawą w góry najwyższe muszą „załoić” parę trudnych dróg w Alpach.

I zrobiły to z przytupem: przeszły północny filar Les Droites, drogę Major na wschodniej ścianie Mont Blanc oraz drogę Schmidów na północnej ścianie Matterhornu. W 1978 roku, wspólnie z Wandą Rutkiewicz i Ireną Kęsą, dokonały pierwszego zimowego przejścia północnej ściany Matterhornu w kobiecym zespole – wyczyn bez precedensu w skali światowej.

Ich alpejskie doświadczenia szybko zaprocentowały w Himalajach i Karakorum. Bardzo wysoko należy ocenić ich udział w ambitnej wyprawie, która w 1979 roku wytyczyła nową drogę na Rakaposhi (7788 m), podczas której dokonały pierwszego kobiecego wejścia na ten szczyt.

W kolejnych latach tworzyły aktywny zespół na wyprawach na Kangczendzongę i K2. W 1983 roku zorganizowały dwuosobową wyprawę na Broad Peak (8051 m), podczas której Krystyna stanęła na wierzchołku jako pierwsza kobieta w historii, a Anka dotarła do Rocky Summit. Dwa lata później – 15 lipca 1985 roku – Krystyna, Anka i Wanda Rutkiewicz zdobyły Nanga Parbat (8125 m) jako pierwszy kobiecy zespół w historii.

W 1986 roku, podczas wyprawy kierowanej przez Janusza Majera, Krystyna i Anka osiągnęły wysokość 8200 m na K2, wspinając się supertrudną drogą Magic Line.

Krystynę cechowała niezwykła rzetelność i pracowitość. Podczas każdej wyprawy pełniła ważne funkcje – tłumacza (biegle posługiwała się językiem angielskim, francuskim i niemieckim) oraz opiekuna sprzętu elektronicznego: radiotelefonów i radiostacji.

Z powodzeniem realizowała się również jako autorka i tłumaczka. Współautorka książek Zdobycie Gasherbrumów (1979) i Dwa razy Matterhorn (1980), autorka poruszającego reportażu Śmierć czyha na K2 w zbiorze Ekspres Reporterów (1987). Przetłumaczyła wiele znakomitych publikacji o tematyce górskiej. W 2020 roku opublikowała książkę Zaklętym w górski kamień – precyzyjne i wnikliwe studium wypadków z czasów Złotej Ery Himalaizmu Polskiego. Książka zdobyła główną nagrodę w konkursie na Książkę Górską Roku 2021 podczas Festiwalu Górskiego w Lądku-Zdroju.

Krystyna Palmowska była członkinią honorową Klubu Wysokogórskiego Warszawa oraz Polskiego Związku Alpinizmu.
W marcu 2025 roku, podczas 27. edycji Kolosów w Gdyni, odebrała nagrodę Super Kolosa za całokształt osiągnięć.

Krysia pozostanie w naszej pamięci jako osoba o niezwykłej sile charakteru i wielkiej skromności. Jej działalność była świadectwem pasji, odwagi i głębokiego zrozumienia gór. Zostawiła trwały ślad w historii polskiego alpinizmu.

Synowi Marcelowi oraz całej Rodzinie składamy wyrazy najgłębszego współczucia.