21 stycznia br., z inicjatywy Prezydenta Miasta Krakowa, prof. Jacka
Majchrowskiego, odbyło się spotkanie organizacji zainteresowanych
przyszłością terenów Zakrzówka (organizacji). W spotkaniu wzięli udział
m. in. przedstawiciele Inicjatywy Środowisk
Wspinaczkowych „Nasze Skały” — dyrektor operacyjny Włodzimierz Porębski
i dr Miłosz Jodłowski.
Przypomnijmy, że problem zagospodarowanie Zakrzówka nie jest
dla wspinaczy tematem nowym. W lutym 2006 r. znaczną część
Zakrzówka (w tym także skały, użytkowane przez nas wspinaczkowo
od 1910 roku) zakupił prywatny inwestor — firma Gerium Development
Polska Sp. z o.o., polski oddział dużego portugalskiego developera,
wtedy też pojawiły się informacje o możliwym intensywnym zagospodarowaniu
terenu, w tym zabudowie najbliższego sąsiedztwa skał:
http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,72936,6780549,Awantura_o_Zakrzowek.html
W ciągu kilku tygodni, przy głównym udziale portalu wspinanie.pl
i Klubu Wysokogórskiego Kraków, powstała społeczna akcja Wspinacze
Chronią Zakrzówek:
http://www.wspinanie.pl/serwis/200603/02wspinacze_chronia_zakrzowek.php
http://www.wspinanie.pl/serwis/200603/16zakrzowek.php
Po zebraniu ponad 5 000 podpisów i złożeniu ich w Urzędzie Miasta, pod koniec marca 2006 r. przedstawiciele środowiska wspinaczkowego zostali zaproszeni
na spotkanie z Prezydentem Miasta Krakowa, prof. Jackiem Majchrowskim.
Prezydent poinformował naszych przedstawiciel, że plany inwestycji firmy
Gerium, czyli tzw. Kraków City Park, przewidują zabudowę terenów
pomiędzy ulicami Wyłom i Św. Jacka, natomiast pozostała część
Zakrzówka (w tym zbiornik wodny i skały) ma być przeznaczona na cele
rekreacyjne. Tego typu zagospodarowanie zaplanowano w obowiązującym
do dzisiaj Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego dla Krakowa, w którym obszary położone na zachód
od ul. Wyłom zaklasyfikowano jako tereny zieleni publicznej (ZP)
i zieleni leśnej (ZL), włączone w miejski system zieleni i parków
rzecznych, a obszary pomiędzy ul. Wyłom i Św. Jacka przeznaczono
do zainwestowania i zabudowania, w kierunku usług publicznych (UP),
usług komercyjnych (UC) i funkcji mieszkaniowo-usługowej (MU):
http://www.bip.krakow.pl/zalaczniki/dokumenty/510
Powiększony fragment SUiKPZ dla terenów Zakrzówka znajduje się poniżej:
Na spotkaniu z Prezydentem Miasta Krakowa wspinacze uzyskali również
deklarację, że będą traktowani jako strona w procesie podejmowania
decyzji o przyszłym zagospodarowaniu interesujących nas terenów,
w tym przy tworzeniu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego (MPZP) dla obszaru Zakrzówka:
http://www.wspinanie.pl/serwis/200603/29zakrzowek_prezydent.php
Na początku lutego 2008 r., gdy projekt miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego był już niemalże gotowy, przedstawiciele
wspinaczy ponownie spotkali się z reprezentującą firmę Gerium p. Barbarą
Zbyszewską. Padła wtedy ponowna deklaracja o podtrzymaniu możliwości
wspinania na ścianach Zakrzówka i uwzględnieniu tej działalności
w projekcie MPZP. Przedstawicielka Gerium poinformowała również,
że w planach inwestycji przewidziano środki na ubezpieczenie dróg,
instalację barierek w szczytowej części ścian, zabezpieczenie ścieżek
spacerowych przed erozją oraz uporządkowanie terenów pod skałami.
Dodatkowo, wspinacze zostali poproszeni o składanie uwag do projektu planu, który z początkiem marca 2008 r. został wyłożony w Urzędzie Miasta:
http://www.wspinanie.pl/serwis/200802/19zakrzowek_rozmowy_gerium.php
O szczegółowych regulacjach dla terenu Zakrzówka, które przewidziano w pierwotnym projekcie planu przeczytać można m.in. tutaj:
http://www.wspinanie.pl/serwis/200803/05zakrzowek.php
M.in. wskutek dyskusji, która rozgorzała na forum wspinanie.pl, prezes KW Kraków Adam Potoczek, w imieniu środowiska wspinaczkowego, złożył uwagi do projektu planu, precyzujące część zapisów:
http://www.wspinanie.pl/serwis/200805/19zakrzowek.php
Uwagi te zostały uwzględnione w całości (Zarządzenie Prezydenta Miasta z 9 maja 2008 r., nr 885):
http://www.bip.krakow.pl/?id=207
Równolegle, pojawiła się propozycja objęcia Zakrzówka ochroną w postaci
Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000, jako część Obszaru Łąk
Dębnicko-Tynieckich. Wskutek inicjatywy naukowców z Instytutu Nauk
o Środowisku UJ obszar ten został wpisany na tzw. Shadow List
Natura 2000. Przedmiotem ochrony miały być m.in. gatunki
nietoperzy (podkowiec mały, mopek, nocek orzęsiony, nocek duży),
motyli (modraszek telejus, modraszek nausitous, czerwończyk nieparek,
czerwończyk fioletek), traszka grzebieniasta oraz siedliska starorzeczy,
muraw kserotermicznych i łąk trzęślicowych. Poza Zakrzówkiem
w projektowanym obszarze znalazły się m.in. łąki w Kostrzu, starorzecze
Wisły „Koło Tynieckie” i Góra Kostrzewska. Projekt utworzenie obszaru
Natura 2000 spowodował wiele kontrowersji pomiędzy organizacjami
ekologicznymi, naukowcami, samorządem i właścicielami terenów
proponowanych do objęcia ochroną. Granice proponowanego obszaru
kilkukrotnie ulegały zmniejszeniu. Prace nad miejscowym planem
zagospodarowania przestrzennego dla Zakrzówka zostały wstrzymane
do czasu ostatecznego ustalenia granic obszaru Natura 2000.
M.in. wskutek protestów organizacji ekologicznych, dla całego
projektowanego Obszaru Łąk Dębnicko-Tynieckich powstała bardzo
szczegółowa ekspertyza przyrodnicza (w tym pełna inwentaryzacja stanowisk
gatunków i siedlisk naturowych) wykonana przez zespół naukowców
z INOŚ UJ na zlecenie firmy Gerium. W wyniku tej ekspertyzy pierwotne
plany inwestycji uległy modyfikacji. O szczegółach możecie przeczytać
tutaj:
http://www.ekologiczni.pl/14,1466,Proekologiczna-rewitalizacja-krakowskiego-Zakrzowka
a także w relacjach prasowych, m.in. tutaj:
http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,35812,5868899,Natura_2000__Zakrzowek_pod_kloszem.html
a o części planów istotnych dla wspinaczy pisał też Adam Potoczek:
http://www.wspinanie.pl/serwis/200908/03nasz_zakrzowek.php
Ostatecznie, obszar Natura 2000 został ograniczony terytorialnie, m.in. wyłączono z niego tereny Zakrzówka. Szczegóły znajdziecie tutaj:
http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/pl/media.php?KodOstoi=PLH120065
http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/pl/info.php
Ostatnim etapem działań prawno-administracyjnych wokół Zakrzówka
był projekt utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego (jedna
z form ochrony przyrody wymienionych w Ustawie o Ochronie Przyrody
z 16 kwietnia 2004) na całym obszarze pomiędzy ul. Św. Jacka a Wisłą,
zgłoszony przez grupę radnych. Inicjatorem utworzenia zespołu
przyrodniczo-krajobrazowego było m.in. stowarzyszenie Zielony
Zakrzówek:
http://www.zielony.org.pl/galeria/zespol-przyrodniczo-parkowy/
Zakazy obowiązujące na terenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego
reguluje art. 45 ustawy. Wśród nich znajdują się m.in. zakazy wykonywania
prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, uszkadzania gleby
i zmiany sposobu użytkowania ziemi. Inicjatywa Środowisk
Wspinaczkowych „Nasze Skały” uważa, że istniejące formy ochrony
przyrody (Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy) oraz ograniczenia
związane z występowaniem gatunków wymienionych w załącznikach
do tzw. Dyrektywy Siedliskowej pozwalają na skuteczną ochronę przyrody
terenu Zakrzówka. Ograniczenia te polegają m.in. na konieczności
wykonania raportu oddziaływania inwestycji na środowisko. Wprowadzenie
dodatkowej formy ochrony przyrody i zakazów z art. 45 ustawy może
natomiast ograniczyć działalność wspinaczkową (np. w obszarze
dry-toolingu, wymiany asekuracji czy oczyszczania dróg z kruszyny)
na tym obszarze.
Na utworzenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zgadza się większość
właścicieli działek – ale tylko pod warunkiem wyłączenia
ich własności z projektowanego obszaru chronionego. Ewentualna decyzja
Rady Miasta o utworzeniu zespołu przyrodniczo-krajobrazowego na terenach
będących własnością prywatną, wbrew woli właścicieli terenu,
byłaby prawdopodobnie pierwszym takim przypadkiem w Polsce od czasu
wprowadzenia nowej ustawy o ochronie przyrody. Konieczność wypłaty
odszkodowań dla właścicieli działek w takim przypadku wydaje się
jak najbardziej realna.
Prasową relację na ten temat możecie przeczytać m.in. tutaj:
http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/malopolska/990035-kosztowny-zakrzowek.html
Inicjatywa Środowisk Wspinaczkowych „Nasze Skały”, ściśle współpracując
z Klubem Wysokogórskim Kraków, od momentu swojego powstania aktywnie
włączyła się w prace nad zabezpieczeniem dostępu do Zakrzówka
dla wszystkich wspinaczy. Chcemy nie tylko użytkować skałki
i ich okolice, ale również być ich nieformalnymi gospodarzami.
Zorganizowaliśmy m.in. akcję sprzątania terenu Zakrzówka we współpracy
z firmą Gerium i zarządcą terenu – Centrum Nurkowym „Kraken”:
http://www.wspinanie.pl/serwis/200810/20zakrzowek
Złożyliśmy również do Zarządu Infrastruktury Komunalnej i Transportu
w Krakowie wniosek o dopuszczeniu ruchu rowerowego na Zakrzówku
oraz o przesunięcie znaku drogowego B-1 (zakaz ruchu w obu kierunkach),
którego lokalizacja uniemożliwia legalne parkowanie poza terenem
dawnej pętli autobusowej na Zakrzówku.
Zależy nam, by Zakrzówek był terenem bezpiecznym, zarówno dla wspinaczy,
jak i niewspinających się mieszkańców Krakowa odwiedzających ten teren.
Ważne jest dla nas przygotowanie odpowiedniej liczby miejsc parkingowych,
ubezpieczenie dróg wspinaczkowych, czy zabezpieczenie skał od góry.
„Nasze Skały” będą współpracować z instytucjami, organizacjami
czy firmami, które pomogą nam w kompleksowym rozwiązaniu problemów
dostępu do rejonów wspinaczkowych. Najważniejsza dla nas jest współpraca
z właścicielami terenów, na których znajdują się skały oraz z organami
administracji, które wydają decyzje, mogące mieć konsekwencje
dla wspinaczy. W przypadku Zakrzówka są to: firma Gerium Development
Polska Sp. z o.o., Urząd Miasta Krakowa.
Dlatego przedstawiciele IŚW „Nasze Skały” oraz KW Kraków biorą udział
we wszystkich spotkaniach, na których zapadają decyzje o przyszłości
Zakrzówka. W ostatnich dniach wzięliśmy udział w posiedzeniu Komisji
Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska Rady Miasta Krakowa,
poświęconej m.in. projektowi uchwały o utworzeniu zespołu-przyrodniczo
krajobrazowego.
W związku z powyższym uczestniczyliśmy także w spotkaniu wspomnianym
na początku tego podsumowania. Informację prasową na ten temat
znajdziecie tutaj:
http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,35798,7486811,Zakrzowek__deklaracja_zamiast_przelomu.html
Najważniejszym efektem spotkania było powołanie dwóch zespołów roboczych
do spraw zagospodarowania terenów Zakrzówka. Dla nas najistotniejsze
będą prace zespołu zajmującego się zagospodarowaniem terenów na zachód
od ul. Wyłom (na którym znajdują się skały) i wyglądem przyszłego parku
miejskiego. Weźmiemy także udział w pracach drugiego zespołu,
który zajmie się przyszłością terenów pomiędzy ul. Wyłom i Św. Jacka.
Prezentowane przez nas racjonalne i zdroworozsądkowe podejście znajduje
uznanie w oczach przedstawicieli miasta. To szczególnie istotne w mieście
takim jak Kraków, gdzie poza Zakrzówkiem znajdują się jeszcze dwa duże
rejony wspinaczkowe: Liban i Krzemionki. Oba te rejony położone są
na terenach będących własnością miasta.
Wydawało się, że naszym sojusznikiem będzie także stowarzyszenie Zielony
Zakrzówek. Niestety na spotkaniu przedstawicieli
„Naszych Skał” (Mariusz Biedrzycki, Włodzimierz Porębski,
Miłosz Jodłowski) z reprezentantami Zielonego Zakrzówka (Marcin
Kruszelnicki, Wojciech Buchta, Wojciech Sieprawski)
w dniu 19 stycznia br., usłyszeliśmy, że ich głównym celem
jest powstrzymanie inwestycji firmy Gerium. Wyłącznie po to powołany
ma być zespół przyrodniczo-krajobrazowy, który następnie,
po zablokowaniu planów inwestora, może ewentualnie zostać zlikwidowany.
Naszym zdaniem, tworzenie obszarów chronionych powinno służyć ochronie
przyrody, a nie doraźnym celom różnych grup interesów. Uważamy także,
że utworzenie tej formy ochrony przyrody na terenie prywatnym wbrew
woli właścicieli terenu – poza ograniczeniami wynikającymi
z ustawy o ochronie przyrody – może spowodować, że właściciel zabroni
wstępu na swój teren, nie chcąc narażać się na zarzuty, że pozwala
na niszczenie przyrody. Z tych powodów nie zgadzamy się na próbę
instrumentalnego wykorzystania przepisów o ochronie przyrody, do czego
dąży stowarzyszenie Zielony Zakrzówek.
Przed wszystkim nie możemy jednak pozostać obojętnymi wobec oskarżeń,
formułowanych pod adresem Adama Potoczka przez kolegę Wojciecha Buchtę,
który poza tym, że reprezentuje stowarzyszenie Zielony Zakrzówek,
jest również członkiem KW Kraków. Adam, cytując,
ma „siedzieć w kieszeni Gerium”. Podobne oskarżenia zostały
także sformułowane pod adresem Włodka Porębskiego i moim po spotkaniu
z Prezydentem Miasta Krakowa. Aktywiści z Zielonego Zakrzówka uważają
najwyraźniej, że każdy kto współpracuje z Urzędem Miasta i firmą Gerium
jest skorumpowany. Zielony Zakrzówek cynicznie kreuje się na jedynego
sprawiedliwego, podobne oskarżenia formułując nawet pisemnie, w swoim
sprawozdaniu ze spotkania 21 stycznia br.:
http://www.zielony.org.pl/2010/01/22/okragly-stol-w-sprawie-zakrzowka/#more-942
Żaden z przedstawicieli wspinaczy nie jest związany ani finansowo,
ani służbowo z Urzędem Miasta Krakowa i właścicielem terenu, firmą
Gerium Development Polska Sp. z o.o. Natomiast będziemy z tymi podmiotami
współpracować. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że nasze uwagi
i sugestie są uwzględniane – zarówno w projekcie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego, jak i w planach inwestycji przewidzianej
do realizacji na terenie Zakrzówka.
Miłosz Jodłowski
Dr M. Jodłowski w Radzie IŚW „Nasze Skały” odpowiada za sprawy
ochrony przyrody i planowania przestrzennego, jest wykładowcą tych
zagadnień w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
