W piątek 3 lipca późnym wieczorem w wieku niemal 73 lat zmarł profesor
Jerzy Głazek, geolog i speleolog (starszy brat śp. Kazimierza Głazka,
himalaisty i matematyka, i zarazem ojciec dwóch taterników: Grzegorza
Głazka i Stanisława Głazka).
Jerzy Głazek urodził się 10 lipca 1936 roku w Warszawie. Studiował
geologię na uniwersytetach Wrocławskim i Warszawskim (UW).
Od roku 1956 (jako student III roku) do końca sierpnia 1991
był zatrudniony na UW, a od 1 września 1991 w Instytucie Geologii
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Tytuł magistra geologii uzyskał
w roku 1959 na podstawie pracy: „Zdjęcie geologiczne masywu Koszystej
w Tatrach”; rozprawę doktorską pt: „Budowa geologiczna okolic
Lang-Khuan w Północnym Wietnamie na tle struktury południowo-wschodniej
Azji” obronił na Wydziale Geologii UW w roku 1966, gdzie również uzyskał
habilitację w roku 1990 na podstawie rozprawy: „Paleokarst of Poland”.
Tytuł naukowy profesora w dziedzinie nauk o Ziemi nadał Mu
prezydent RP w 1998 roku. Od 2005 roku był członkiem korespondentem
Polskiej Akademii Umiejętności.
Dorobek Profesora obejmuje około 400 artykułów, rozdziałów w książkach,
recenzji, artykułów popularno-naukowych i innych publikacji prawie
z wszystkich dziedzin geologii (geologia regionalna, tektonika, badania
izotopowe, paleontologia, hydrogeologia, speleologia i in.).
Ogromną część tych prac stanowią te, które są związane z górami
i jaskiniami.
Przede wszystkim jest współautorem (z P. Bosák, D. Ford i I. Horaček)
jednej z najbardziej znanych na świecie monografii poświęconych
paleokrasowi: „Paleokarst, a systematic and regional review” (1989).
Był również współautorem i współredaktorem „Mapy geologicznej Tatr”
w skali 1:30000 (1979). Więcej szczegółów na temat ścieżki naukowej
Jerzego Głazka można przeczytać na stronach
Przeglądu Geologicznego
i czasopisma Geologos.
Jerzy Głazek, jako jeden z pierwszych, zwrócił uwagę na zjawiska krasowe
występujące na przedpolu Tatr Wysokich. Przeprowadził m. in. barwienia
wód, które wykazały ich podziemny przepływ z Doliny Pańszczycy głęboko
pod dnem Doliny Suchej Wody do Wywierzyska Olczyskiego (2 doby)
oraz z Potoku Czarnego do wywierzyska pod Dubrawiskami (1–4 h). Profesor
zajmował się również problematyką zanikania wód w potokach
przy ich niskich stanach — badając Białkę, Potok Waksmundzki, Potok
Kościeliski, Potok Chochołowski wskazał, że ich odpływ odbywa się poniżej
den dolinnych.
Profesor Jerzy Głazek zapoczątkował również badania izotopowe nacieków
jaskiniowych (praca z R. Harmonem w roku 1984), które mają istotne
znaczenie przy odtwarzaniu zmian klimatycznych w przeszłości. Ponadto
Profesor, wraz z innymi autorami, udowodnił piętrowe rozmieszczenie form
krasowych w Tatrach. Wyróżnił także nowy typ genetyczny jaskiń — jaskinie
proglacjalne — termin, który na stałe wszedł do literatury światowej.
Dokonał tego na przykładzie Jaskini Miętusiej, w której powstanie studni
(łączących poziome partie jaskini) zawdzięcza się wodom płynącym
z topniejących lodowców. Profesor przypisał również Jaskiniom
Wołoszyńskim genezę proglacjalną i wiek plejstoceński, natomiast
w ostatnich latach prowadził wraz z zespołem zainicjowane przez siebie
badania udowadniające termalną genezę Jaskini Bielskiej.
Jerzy Głazek odkrył m. in. żyły mineralne w granitoidach masywu Koszystej
oraz dokonał rewizji przebiegu jednostek reglowych i wierchowych
we wschodniej części polskich Tatr.
Na podstawie obserwacji wielu masywów górskich oraz badań w Azji
Południowo-Wschodniej, Profesor odważnie zakwestionował równowiekowość
ruchów górotwórczych na kuli ziemskiej, zanim potwierdziły je założenia
tektoniki płyt.
Jerzy Głazek angażował się również w działalność organizacyjną.
Przez wiele lat wchodził w skład Komisji Speleologii ZG PTTK,
a od roku 1981 był przewodniczącym Sekcji Speleologicznej Polskiego
Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika. Profesor reprezentował Polskę
na Międzynarodowych Kongresach Speleologicznych organizowanych
przez Międzynarodową Unię Speleologiczną (UIS). W latach 1977–1986 pełnił
funkcję Sekretarza Komisji Speleochronologii i Paleokrasu UIS,
w 1981–1986, Zastępcy Sekretarza Generalnego UIS. Profesor wchodził w skład redakcji
czasopism: „Speleologia” (1967–1976),
„Kras i speleologia” (od 1977), „Slovenský kras” (od 1999)
oraz Acta Geologica Polonica (1996–1999), Geologos (1998–2007, redaktor
naczelny).
Profesora Jerzego Głazka wyróżniała wyjątkowa wiedza geologiczna
oraz otwartość wobec osób nie tylko ze środowiska naukowego, ale również
górsko-jaskiniowego, co skutkowało owocnymi konsultacjami. Profesorowie
z Jego pokolenia widzieli w nim erudytę „któremu równych z trudem
znajdziemy wśród najwybitniejszych polskich geologów naszego czasu”.
Jerzy Głazek był uczniem znanego tatrzańskiego geologa Edwarda
Passendorfera, sam zaś wypromował przeszło 40 magistrantów i 6 doktorów,
z których dużą część zaraził swoją górską i jaskiniową pasją.
Do roku 2005 prowadził ćwiczenia terenowe z geologii w Tatrach.
Dzielił się nie tylko ogromną wiedzą, ale również zaskakiwał swoją
kondycją dwudziestoletnich studentów, zwłaszcza w trakcie szybkich,
stromych zejść, dzięki czemu studenci ofiarowali Mu koszulkę
z Jego zdjęciem i napisem „Szybszy niż lawina”.
Jerzy Głazek był niesłychanie barwną postacią, o której krążyło
wiele anegdot i śmiesznych historii związanych z Jego osobą.
Tatry były bliskie Profesorowi i Jego rodzinie przez całe życie. Potrafił
o nich opowiadać godzinami, nie tylko o geologii. W Bukowinie
Tatrzańskiej, gdzie Jego dziadkowie, Malwina i Gustaw Doborzyńscy
byli współzałożycielami Towarzystwa Przyjaciół Bukowiny, Jerzy Głazek
spędzał wakacje oraz lata przypadające na 5 i 7 klasę szkoły podstawowej. W czasach studenckich wracał z całodniowych
wycieczek górskich z kilkudziesięciokilogramowym plecakiem pełnym skał
i okazów, co w późniejszych czasach — pracując na Uniwersytetach
w Warszawie i Poznaniu — przekształciło się w prawdziwą naukową pasję.
Jerzy Głazek uprawiał taternictwo, szczególnie w Tatrach
w latach 1957–1961, z czego za najważniejsze uznaje się I wejście,
z bratem Kazimierzem, środkową depresją północnej ściany Zadniego Mnicha.
Wspinał się po łatwych drogach lub przy okazji wypraw jaskiniowych.
Pożegnanie prof. Jerzego Głazka odbędzie się w dniu 10 lipca 2009
o godzinie 13:30 podczas mszy św. w kościele oo. Dominikanów w Poznaniu
(przy zbiegu ulicy Libelta i alei Niepodległości).
Rodzinie i Przyjaciołom składamy wyrazy głębokiego współczucia.
W imieniu Zarządu Polskiego Związku Alpinizmu i Komisji Taternictwa
Jaskiniowego
Ditta Kicińska
