19.02.2021, odszedł Stanisław Biel, wybitny taternik i alpinista, Członek Honorowy PZA. W swoim bogatym wspinaczkowym dorobku miał takie dokonania jak pierwsze polskie przejście Hokejki, czy drugie powtórzenie drogi Łapińskiego i Paszuchy na Kazalnicy. Z kolei Alpach zapisał na swoje konto pierwsze polskie wspinaczki zachodnią ścianą Petit Dru, Filarem Walkera na Grandes Jorasses, północnymi ścianami Matterhornu i Eigeru, a także pierwsze zimowe przejście wschodniej ściany Matterhornu.
Urodził się 22 IV 1929 w Krakowie. Taternik, alpinista, ratownik górski, z zawodu metalurg i mechanik, pracownik Inst. Badań Jądrowych w Krakowie. Członek Klubu Wysokogórkiego (od 1949), francuskiego GHM (1959) i Grupy Tatrzańskiej GOPR (1960).
Uprawiał taternictwo od 1945. Uczestniczył w pierwszych powtórzeniach dróg Łapińskiego i Paszuchy na pn.-wsch. ścianach Kazalnicy (1952) i Mnicha (1953) oraz w pierwszym pol. przejściu drogi przez Hokejkę na zach. ścianie Łomnicy (1954), co było zapowiedzią nowego etapu w rozwoju taternictwa pol. Wśród jego wielu nowych dróg jest np. I wejście pn. ścianą Wielkiej Jaworowej Turni (1955), a w zimie pn. ścianą Koziego Wierchu (1952) i środkiem pn. ściany Mięguszowieckiego Szczytu (1953). Przechodził długie graniówki w lecie (np. Grań Tatr) i zimie.
W Alpach działał kilkakrotnie w 1956-65, uczestnicząc w 1959 w pierwszym polskim przejściu alpejskiej drogi ekstremalnie trudnej: zachodniej ścianą Petit Dru. Przeszedł następnie najsłynniejsze północne ściany alpejskie: Grandes Jorasses (w 1959), Matterhornu (1961) i Eigeru (1961). Dokonał pierwszego zimowego wejścia wschodnią ścianą Matterhornu (1959). Wspinał się na Kaukazie (1958), przechodząc tam północno-zachodnią ścianę Szczytu Szczurowskiego.Był uczestnikiem i nieraz kierownikiem wypraw polskich w Hindukusz (1960, 1962, 1971), Pamir (1967), góry Iranu (1969) i Andy Peruwiańskie (1976). Przy wejściu na Noszak w 1960 był współzdobywcą ówczesnego polskiego rekordu wys.: 7492 m.
Dwa razy miał w górach groźne wypadki, które jednak nie powstrzymały go po wyjściu ze szpitala od dalszej działalności górskiej: w 1955 na północnej ścianie Małego Jaworowego Szczytu w Tatrach oraz w 1957 w Alpach podczas akcji ratunkowej na Mont Blanc (wówczas zginął jego towarzysz Wawrzyniec Żuławski). Towarzyszami jego wypraw górskich byli m.in. Jan Długosz, Zbigniew Jaworowski, Jan Mostowski, Zbigniew Rubinowski, Lech Utracki. Był instruktorem taternictwa (od 1951), potem starszym instruktorem (1955), zajmował się intensywnie szkoleniem taternickim (również na kursach instruktorskich i trenerskich) oraz organizacją takiego szkolenia. W 1951-69 był jednym z najbardziej aktywnych działaczy Koła Krakowskiego i zarządu gł. Klubu Wysokogórskiego
O swych wyprawach górskich Stanisław Biel pisał wielokrotnie w czasopismach „Wierchy” (1952-64), „Tat.” (1956-78), „Poznaj Świat” (1961-68), „Alp. Journ.” (1973), także w prasie codziennej. Jest autorem rozdziału Na jednej linie z Żuławskim w książce zbiorczej Burza nad Alpami (Wa. 1958, 1959).
Pisał też na różne inne tematy górskie, np. Tatrzańskie wyprawy zimowe („Góry Wysokie” 1955), Próba nowej klasyfikacji w technice sztucznych ułatwień („Tat.” 1957), Najwyższe szczyty Polaków („Wierchy” 1969), rozdz. o niebezpieczeństwach górskich w podręczniku Alpinizm (Wa. 1971, 1974), rozdział o Pamirze w dziele W skałach i lodach świata (t. 4, Wa. 1971), Psychologiczne i społeczne aspekty niebezpieczeństwa w górach („Zeszyty Nauk. AWF w Krakowie”, nr 17, 1981).
Działalności górskiej Biela, w latach 1950-80 jednego z czołowych taterników i alpinistów polskich, poświęcony jest rozdział Bez laurów i medali w książce Krzysztofa Blautha: Cena rekordu (Wa. 1967).
Źródła: Wielka Encyklopedia Tatrzańska, wspinanie.pl
Stanisław Biel
