W styczniu tego roku minęła 70 rocznica śmierci Mariana Sokołowskiego
— taternika, alpinisty, pierwszego prezesa Klubu Wysokogórskiego
i profesora SGGW w Warszawie.
Marian Sokołowski był żarliwym obrońcą przyrody tatrzańskiej,
mimo młodego wieku pozostawił po sobie bogaty dorobek naukowy.
Chorąży Wojska Polskiego, uczestnik walk o niepodległość ojczyzny.
Spoczywa w grobowcu rodzinnym Sokołowskich na Pęksowym Brzyzku
w Zakopanem.
Stanisław Sokołowski
Do tej informacji, napisanej przez bratanka Profesora,
pragnąłbym
dorzucić trochę szczegółów (m. in. na podstawie WET W. H. Paryskiego,
monografii „W skałach i lodach świata” i Wikipedii).
Marian Sokołowski urodził się 22 lutego 1894 w Wiedniu.
Studia leśnicze ukończył w 1923. Początkowo podjął pracę w Zakładzie
Doświadczalnym
Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach.
W latach
1926–1928 pracował jako asystent Instytutu Botanicznego Uniwersytetu
Jagiellońskiego, a następnie w Szkole Głównej Gospodarstw Wiejskiego,
gdzie w 1935 mianowany został profesorem. Zajmował się głównie
fitogeografią,
fitosocjologią, hodowlą lasu i ochroną przyrody. Brał udział
w pionierskiej
pracy nad zespołami roślinnymi Tatr. Walczył o stworzenie Tatrzańskiego
Parku Narodowego. Był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody.
Rodzina Sokołowskich przez kilka pokoleń była związana blisko
z Zakopanem i Tatrami. Związki te zaczęły się od Stanisława Sokołowskiego
seniora (1865–1942), który ożenił się z góralką Agnieszką Walczak
a w latach 1900–2
postawił w Zakopanem willę „Ornak”. Oprócz Mariana, który był najstarszy,
miał jeszcze pięcioro dzieci. Wszystkie w większym lub mniejszym stopniu
uprawiały taternictwo.
Najlepsze osiągnięcia mieli w pierwszej połowie lat dwudziestych
zwłaszcza Marian i Adam Sokołowscy (m. in. nowe drogi na północnej
ścianie
Koziego Wierchu i wschodniej ścianie Mięguszowieckiego Szczytu).
Ryszard W. Schramm pisał („W skałach i lodach świata”,
tom I, „Na szczytach gór Europy”): (-) „powstają niewielkie grupy
elitarne, szukające swojej własnej ideologii i swojej drogi
do taternictwa.
Pierwsza tego rodzaju grupa tworzy się wokół braci Mariana i Adama
Sokołowskich…
(-) wpływ ideologiczny zwłaszcza Mariana Sokołowskiego na młode pokolenie
jest bardzo silny, a „Sokołowszczyzna” staje się dominującym w Tatrach
romantycznym polskim odpowiednikiem malloryzmu.
…„Lata 1923–6
to panowanie „Sokołowszczyzny”. Taternicy tej grupy doganiają,
a wkrótce już i prześcigają, szczególnie w zimie, najlepsze wyniki
przedwojenne.”
Rok 1935 przyniósł zjednoczenie polskiego ruchu wysokogórskiego.
Powstał mocny pod względem organizacyjnym i liczebnym Klub
Wysokogórski PTT,
na którego czele stanął „właściwy twórca odrodzenia taternictwa
polskiego
po pierwszej wojnie światowej, Marian Sokołowski” (R. W. Schramm).
Marian Sokołowski zmarł 18 stycznia 1939 w Warszawie w wieku
zaledwie
45 lat. Po zakończeniu wojny jego prochy zostały przeniesione
na Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku.
Janusz Kurczab
