XV letnia wyprawa w Góry Przeklęte, zorganizowana przez Wielkopolski Klub Taternictwa Jaskiniowego przy współudziale Speleoklubu Świętokrzyskiego, odbyła się w terminie 16.07-08.08.2021. Wzięło w niej udział 31 osób. W trakcie wyprawy kontynuowaliśmy działania w masywie Beliča, Kolaty oraz Greben. Głównym celem była eksploracja Systemu Jaskini Złotej, Systemu Lodu-T5 oraz Systemu Jaskini Entuzjastycznej.
System Jaskini Złotej (Jaskinia Złota, Frizider, Cedevita)
Działania rozpoczęliśmy od zaporęczowania otworu 2-go Złotej (1-szy był niedostępny – zasypany śniegiem przez cały czas trwania wyprawy) oraz poszukiwań szybszej i wygodniejszej drogi na przodek Frizidera przez Jaskinię Złotą. W efekcie odkryliśmy Półpiętro, Gołębnik z trzema studniami i Meander Gołębia, który dalej się kontynuuje.
W międzyczasie na dolnym poziomie sprawdziliśmy Studnię pod Trawersem – po 20 m zakończona jest małym syfonem, oraz studzienkę na końcu galerii – kończy się szczeliną nie do przejścia. Na kolejnej akcji wyeksplorowaliśmy boczny korytarz odchodzący na północy- wschód w górnej części studni zlotowej Frizidera, w wyniku czego jaskinia ta zyskała 3 kolejne otwory. Ostatecznie zaporęczowaliśmy Studnię z Piramidą, dojście do Korytarza Turbo i starą drogą doszliśmy na przodek Frizidera – do Sali Pod Meandrem. Tam sprawdziliśmy Salę Pochyłą i Salę z Kraterem. Pojawiło się więcej znaków zapytania. Wszystko się kontynuuje… Z uwagi na dużą liczbę tematów do sprawdzenia w tej okolicy postanowiliśmy zmienić drogę dojścia – połączyliśmy Trawersem Klasycznym Jaskinię Złotą z Friziderem (a dokładniej Korytarz Turbo przed zjazdem do Sali pod Soplem z Półpiętrem) i zdeporęczowaliśmy złotówkę Frizidera i Korytarz Turbo.
Pozbyliśmy się tym sposobem corocznego problemu poręczowania studni zlotowej Frizidera, które to zmienia konfigurację z uwagi na różną ilość śniegu i lodu każdego roku. Kolejne akcje w rejon za Salą z Kraterem przyniosły największe odkrycie wyprawy – przez Lustrzany Przedsionek, dużą Salę Haliny, do Skalnego Miasta – ogromnej sali o długości ok. 250 m, szerokości ok. 100 m (w najszerszym miejscu) i wysokości sięgającej kilkunastu metrów, będącej pochylnią pokrytą wantowiskiem, miejscami lodem, z kilkunastometrowym lodospadem i otworem w stropie (min. 100 m nad spągiem), przez który wpada światło – do sprawdzenia na powierzchni na kolejnej wyprawie. Jednocześnie działaliśmy w systemie od strony Cedevity: w partiach za Przekopem Poszukiwaczy Złotej oraz Nad Płytowcem. Sprawdziliśmy Kominek za Zaciskiem, Naciekowy Komin, studnię pod trawersem, Wanty Giganty, Kruchą Studnię, Meander Hrabiego, Salę Biwakową, Meander 10 w skali Beauforta, Salę Czerwonej Żyły. Poza kominami – tutaj też wszystko się kontynuuje. Podsumowując, System Jaskini Złotej ma obecnie 9 znanych otworów, 5316 m długości i 244 m deniwelacji. Stał się najdłuższym znanym systemem jaskiniowym w Prokletije.
System Lodu-T5
Eksplorację prowadziliśmy w trzech rejonach – w Górnym Piętrze (sprawdzona studzienka okazała się ślepo zakończona) oraz w Prawych i Lewych Ciągach. W Prawych Ciągach śnieg odciął dojście do przodków pod Śnieżną Pochylnią i 90-tką, natomiast odsłonił drogę w górę
(niedostępną od 2015 roku). Po wywspinaniu Pochylni zjechaliśmy małą studzienką kilka metrów i połączyliśmy Jaskinię Lodu z Jaskinią T5 (jest to drugie połączenie tych jaskiń). Dodatkowo sprawdziliśmy Śnieżną Pochylnię w dół w nieznanym wcześniej miejscu. Jak się
okazało – wyszliśmy w oknie, które wyłoniło się pierwszy raz spod śniegu w 2019 r. W Lewych Ciągach eksplorowaliśmy okolice Lustra i Rozdroża (w Partiach Za Lustrem). Wywspinane kominy w Partiach Nad Lustrem łączą się w 3 miejscach ze wspomnianym Rozdrożem. Z Rozdroża poprzez Kielecką Robotę dostaliśmy się pochylnią nad studnię, która łączy się ze znaną wcześniej studnią P43. Na tegorocznej wyprawie skartowaliśmy 375 m nowych korytarzy. System Lodu-T5 osiągnął 2637 m długości przy 348 m deniwelacji. System Jaskini Entuzjastycznej (Jaskinia Entuzjastyczna, Nadzwyczajna, Smocza Jama, 03 062). Na kilku akcjach wyeksplorowaliśmy komin (osiągnął 49 m wysokości) wraz z bocznymi szczelinami i studzienkami (łącznie 131 m nowych korytarzy), jednak wszystko łączy się ze znanymi partiami. System Jaskini Entuzjastycznej ma obecnie 6 znanych otworów, 3543 m długości i 269 m głębokości.
Podczas tegorocznej wyprawy prowadziliśmy również prace naukowe. Naukowcy z Instytutu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk pobrali próbki nacieków do datowania metodą uranowo-torową z Jaskini Gigant i Jaskini w Čardaku. Ponadto zapoczątkowaliśmy
monitoring klimatu i stanu lodu w jaskiniach lodowych. W dwóch z nich – Lodowym Gigancie i Kryształowej – zostały zawieszone 3 rejestratory do pomiaru temperatury powietrza, a także zainstalowane repery w celu pomiaru powierzchni lodu i kontynuacji badań w
kolejnych latach. Z powodu małej ilości lodu w następujących jaskiniach odsłoniły się nowe korytarze:
– Przy Czerwonym – 97 m (korytarz łączy się ze znanymi wcześniej partiami; jaskinia łącznie posiada 11 otworów, 1867 m długości, 210 m deniwelacji);
– Kryształowa – 47 m (obecnie 313 m długości, 29 m deniwelacji);
– Lodowy Gigant – 68 m (łącznie 158 m długości, 36 m deniwelacji).
Wróciliśmy także do 2 jaskiń z poprzednich lat. W tym roku udało się wyeksplorować w Jaskini Wielkiej Małej Burzy 679 m (obecnie posiada 3 otwory, 773 m długości, 154 m deniwelacji), a w Krainie Deszczowców 118 m (łącznie 485 m długości, 201 m głębokości).
Ponadto skartowaliśmy znane wcześniej, nieudokumentowane obiekty:
– Jaskinia Niebieska – posiada 4 otwory, 159 m długości, 17 m głębokości;
– Jaskinia Kozi Hockey – 32 m długości, 9 m głębokości.
Podsumowując, w czasie wyprawy działaliśmy w 13 jaskiniach, zmierzyliśmy 4077 m nowych korytarzy w 11 jaskiniach: Złotej, Friziderze, Lodu, Wielkiej Małej Burzy, Entuzjastycznej, Krainie Deszczowców, Przy Czerwonym, Kryształowej, Niebieskiej, Kozim Hockey’u, Lodowym Gigancie.
Chcielibyśmy podziękować KTJ PZA za wsparcie finansowe oraz firmie Mercatum Sp. z o.o. za internet satelitarny.
W wyprawie udział wzięli:
Michał Amborski, Jan Barabach, Michał Filipiak, Łukasz Gołębiowski, Dominika Jankowiak, Ditta Kicińska, Agnieszka Kwiatkowska, Adam Łada (kierownik wyprawy), Anna Maćkowiak, Adam Makowiecki, Krzysztof Najdek, Zuzanna Palińska, Agata Piękniewska, Krzysztof
Piotrowski, Norbert Skowroński, Zbigniew Tabaczyński, Jakub Wyrzykowski (wszyscy z Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego); Małgorzata Jakubas, Marcin Kowalik, Krzysztof Maciąg, Paweł Niziołek, Artur Piwko (wszyscy ze Speleoklubu Świętokrzyskiego); Jacek Pawlak, Jacek Stienss (obydwaj z Polskiej Akademii Nauk), Malwina Kupska (osoba towarzysząca); Nevena Cvetković, Aleksandar Ložajić, Nikola Ložajić, David Mijušković, Aleksandar Pegan, Sunčana Sokić (wszyscy z Akademski Speleološko-Alpinistički Klub ASAK Beograd).
Adam Łada
