Prokletije 2022

Na przełomie lipca i sierpnia 2022 roku miała miejsce 16. letnia wyprawa Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego organizowana wraz ze Speleoklubem Świętokrzyskim w góry Prokletije. W tym roku udział wzięło aż 36 osób. Przez trzy tygodnie działaliśmy zarówno eksploracyjnie, jak i naukowo.

Działalność eksploracyjna skupiła się głównie na Systemie Jaskini Złotej (Złota, Frizider, Cedevita).

• Dokładnie pomierzona została ogromna sala – Skalne Miasto, odkryta w zeszłym roku (250 m x 100 m). Jest to największa znana sala jaskiniowa w Czarnogórze i Albanii.

• Namierzony został najwyżej położony otwór jaskini. Studnia Naczelnika o głębokości 140 m, kończy się wysokim na 20 m stożkiem śniegu w Skalnym Mieście. Na przyszły rok zaplanowane już są podziemne zjazdy na nartach 😉 .

• Meander Bez Końca… nie można do końca powiedzieć, że w końcu dobiegł końca, ale na pewno zmienił charakter. Teraz są to studnie bez dna, szczególnie ostatnia – Studnia Mamy. Gładko myta studnia, która wyglądem przypomina bardziej duży kanion, niż studnie. Po ok. 120 m zjazdu wciąż nie widać dna, ale liny się skończyły i trzeba było wracać.

• Trwa wyścig „gdzie głębiej” pomiędzy partiami ze Studnią Mamy, a partami pod Salą z Kraterem. Na ten moment studnie pod Salą z Kraterem wyszły na znaczne prowadzenie, ale w jednym i drugim przypadku zabrakło lin – więc czekamy do przyszłego roku, żeby ogłosić zwycięzcę. A kto wie, czy wtedy to się uda. 😉

• Na przodki, z wyjścia na wyjście, robi się coraz dalej, bez możliwości założenia sensownego biwaku – padały już nawet pomysły o podwieszanych siatkach nad studniami 😉. Dlatego akcje w Złotej coraz rzadziej przypominają „wyjście do cioci na pączki”.

• Podsumowując, System Jaskini Złotej na ten moment ma 10 znanych otworów, 7515 m ciągów (2199 m skartowane w tym roku), 524 m deniwelacji i nie zapowiada, że się szybko skończy. Jest to obecnie największy system jaskiniowy w Prokletije, a może już niedługo w całej Czarnogórze.

Poza Systemem Jaskini Złotej wyprawa kontynuowała eksplorację również w innych, wcześniej znanych jaskiniach. Udało się też odkryć kilka nowych perspektywicznych dziur.

• Przy poszukiwaniu 10-go, najwyżej położonego otworu Systemu Jaskini Złotej odkryliśmy i skartowaliśmy jaskinię Biedaszyb (52 m długości, 50 m głębokości).

• Jaskinia Niebieska powiększyła się o 69 m i 2 kolejne otwory (228 m długości, 21 m głębokości, 6 otworów).

• W jaskini Lodu (System Jaskiniowy Lodu-T5) wywspinaliśmy komin w Partiach nad Firankami (pozostały w nim jeszcze dwa tematy do sprawdzenia) oraz zjechaliśmy Studnię za Kielecką Robotą, zamykając przy tym pętlę. Łącznie przybyło 82 m. System ma obecnie 2719 m długości przy 348 m głębokości.

• Wróciliśmy do Jaskini Nadzwyczajnej (jednej z 4 jaskiń Systemu Entuzjastycznej), sprawdzając boczny korytarz idący w stronę Systemu Lodu-T5. Po wywspinaniu ok. 30 m otworzyło się więcej obiecujących tematów (do sprawdzenia w przyszłym roku). System Jaskini Entuzjastycznej (Entuzjastyczna, Nadzwyczajna, 03 062, Smocza Jama) ma 3610 m długości, 269 m głębokości i 6 znanych otworów.

• Jaskini Psychol przybyło 67 m (114 m długości, 35 głębokości), a jaskini Obiboki – 106 m (311 m długości, 54 m deniwelacji).

• Podczas akcji powierzchniowych znaleźliśmy i skartowaliśmy jaskinię Poszukiwaczy Drona (37 m długości, 8 m deniwelacji, 4 otwory) i jaskinię Poziomka (60 m długości, 13 m deniwelacji).

• Z uwagi na rekordowo małą ilość śniegu na powierzchni podjęliśmy próbę udrożnienia otworu z bardzo silnym wywiewem, jednak po 5 metrach zatrzymał nas zalegający korek śnieżny (Jaskinia Głos Rozsądku). Natomiast w niedalekim sąsiedztwie wytopiony śnieg odsłonił kolejny nieznany otwór – Jaskinię Pod Kapeluszem. Kontynuuje się ona w obiecującym kierunku Systemu Lodu-T5. Po kilku akcjach ma 155 m skartowanych ciągów i 105 m głębokości.

Poza działalnością eksploracyjną w tym roku skupiliśmy się też mocno na nauce.

• Grupa Geologów z Polskiej Akademii Nauk prowadziła badania, których podstawowym celem było odtworzenie wieku i ewolucji systemów jaskiniowych w czarnogórskiej części Gór Prokletije, a także analiza zmienności składu izotopowego węgla i tlenu, która pozwoli na odtworzenie warunków paleoklimatycznych oraz krystalizacji nacieków z jaskiń z obszaru Gór Prokletije. Próbki nacieków jaskiniowych oraz osadów klastycznych pobrane zostały z jaskini Gigant, jaskini Kryształowej, jaskini Lodowy Gigant oraz z Jaskini Nibyczarnej.

• Kontynuowane były badania wpływu zmian klimatycznych na lód jaskiniowy. Powtórzone zostały pomiary lodu w jaskini Lodowy Gigant w celu sprawdzenia, ile lodu ubyło przez ostatni rok. Sczytano termometry mierzące temperaturę w jaskini Lodowy Gigant oraz Kryształowej. Dodatkowo zawieszony został rejestrator temperatury w Skalnym Mieście (System Jaskini Złotej).

• Przeprowadzone zostały badania bioakustyczne w celu sprawdzenia występowania nietoperzy w największych systemach jaskiniowych oraz w obszarze przyotworowym na powierzchni. W tym celu wykorzystano mikrofony, które pozwalają nagrywać ultradźwięki emitowane przez nietoperze, w trybie automatycznym. Oprócz tego, w wybranych jaskiniach obecność nietoperzy lub ich ślady zostały sprawdzone wizualnie.

• Prowadzono również badania fauny bezkręgowców występujących w jaskiniach w Prokletije.

16. letnia wyprawa Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego była znów bardzo owocna. Zmierzyliśmy 2899 m nowych ciągów w 12 jaskiniach. Wydaje się, że największą motywacją dla ekipy do powrotu do domu był brak lin do dalszej eksploracji. Wyprawę zakończyliśmy zdaniem: „No nic, trzeba wrócić za rok”. 😊

W wyprawie udział wzięli:

Michał Amborski, Jan Barabach, Kacper Cieślawski, Paweł Dębczak, Cezary Działak, Dominika Jankowiak, Iwona Juszczyk, Agata Kierstein, Sławomir Kozłowski, Agnieszka Kwiatkowska, Michał Laskowski, Adam Łada (kierownik wyprawy), Anna Maćkowiak, Adam Makowiecki, Krzysztof Makowski, Robert Matuszczak, Krzysztof Najdek, Szymon Nowakowski, Zuzanna Palińska, Witold Pinczak, Andrzej Piątkowski, Norbert Skowroński, Grzegorz Sokół, Anna Szwajkosz, Jakub Wyrzykowski (wszyscy z Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego); Piotr Burczyk, Marcin Kowalik, Paweł Niziołek, Agnieszka Szrek-Burczyk (wszyscy ze Speleoklubu Świętokrzyskiego); Kinga Gołębiewska (Speleoklub Łódzki); Katarzyna Koprowska (Klub Alpinistyczny przy Grupie Beskidzkiej GOPR); Joanna Kocot-Zalewska (Katowicki Klub Speleologiczny); Michał Gąsiorowski, Jacek Stienss, Andrea Pereswiet-Soltan (wszyscy z Polskiej Akademii Nauk); Bartek Galbarczyk (osoba towarzysząca).

——

Zuzanna Palińska, Adam Łada