Program kursu podstawowego taternictwa jaskiniowego

[Treść archiwalna, wersja zatwierdzona przez KTJ PZA 7.02.2017 po dyskusji przeprowadzonej na unifikacji instruktorskiej 2016]

1. Sylwetka absolwenta

Celem kursu jest nabycie przez szkolonego wiadomości i umiejętności pozwalających na samodzielne i bezpieczne uprawianie taternictwa jaskiniowego.

Absolwent kursu powinien umieć:

1. Zaplanować i zrealizować wejście do dowolnej jaskini zarówno w okresie letnim, jak i zimowym,
   z zachowaniem zasad bezpieczeństwa.
2. Bezpiecznie poruszać się oraz asekurować partnerów w terenie wspinaczkowym.
3. Wyprowadzić swój zespół jaskiniowy i wspinaczkowy w bezpieczny teren w przypadku załamania pogody czy nieprzewidzianego splotu wypadków.
4. Samodzielnie zastosować techniki autoratownicze w sytuacjach tego wymagających, zarówno w jaskini, jak i podczas wspinaczki.
5. Udzielić w warunkach górskich pierwszej pomocy w sytuacjach tego wymagających.

Absolwent kursu powinien znać przepisy obowiązujące w terenie, w którym przyjdzie mu działać, ze szczególnym uwzględnieniem zasad ochrony przyrody.

 

  2. Część teoretyczna

 Tematy wykładów:

1. Ogólne wiadomości o taternictwie jaskiniowym.
2. Sprzęt i ubiór w taternictwie jaskiniowym.
3. Zjawiska krasowe i powstawanie jaskiń. Rejony krasowe Polski i świata.
4. Techniki taternictwa jaskiniowego.
5. Pierwsza pomoc i postępowanie powypadkowe.
6. Ochrona przyrody.
7. Umiejętność czytania i posługiwania się dokumentacją jaskiniową.
8. Niebezpieczeństwa związane z działalnością w górach i jaskiniach w warunkach letnich i zimowych.
9. Strategia akcji jaskiniowej.
10. Topografia Tatr, ze szczególnym uwzględnieniem Tatr Zachodnich.
11. Terenoznawstwo.
12. Zarys historii taternictwa jaskiniowego i historii rozwoju sprzętu.

 

 3. Część praktyczna

3.1 Węzły

Nauka węzłów obejmuje umiejętność ich poprawnego zawiązania oraz wiedzę o zastosowaniu, zaletach i wadach.

Węzły zaczepienia: kluczka, ósemka, ósemka z dwoma uchami, pośredni tatrzański, skrajny tatrzański, motylek, wyblinka.

Węzły do łączenia lin: podwójny zderzakowy, potrójna ósemka, taśmowy, kluczka na rozrywanie.

Węzły zaciskowe: prusik, prusik francuski, bloker.

Inne węzły: półwyblinka, flagowy, zwijanie liny (klarowanie), połowa podwójnego zderzakowego, zabezpieczenie końca liny, wiązanie lonży.

 

3.2 Techniki taternictwa jaskiniowego 

3.2.1 Techniki podstawowe:

1. Zjazd na rolce Simple z autoasekuracją z Shunta (jako wiodąca metoda zjazdu), blokowanie i odblokowanie rolki, blokowanie i odblokowywanie Shunta.
2. Podchodzenie na przyrządach zaciskowych metodą DED oraz z wykorzystaniem przyrządu kostkowego.
3. Pokonywanie w zjeździe i wychodzeniu przepinek o różnym stopniu trudności, węzłów i odciągów.
4. Przepięcie z wychodzenia do zjazdu i ze zjazdu do wychodzenia.
5. Sposoby wpięcia liny w rolkę w S, C, SC. Zakładanie dodatkowego hamulca z karabinka niezależnego i z karabinka od rolki.
6. Pokonywanie trawersów, tyrolek i tyrolek skośnych.
7. Zjazd i podchodzenie z zastosowaniem liny kierunkowej.
8. Schodzenie po linie za pomocą przyrządów zaciskowych.
9. Podchodzenie po pochylni z wykorzystaniem jednego przyrządu.
10. Worowanie liny.

3.2.2 Techniki poręczowania jaskiń:

1. Dobór punktów mocowania podczas poręczowania odcinkowego: punkty naturalne, spity, kotwy, ringi. Właściwy dobór plakietek.
2. Budowa stanowisk: w układzie szeregowym (punkt główny i zabezpieczający), w układzie V.
3. Poręczowanie odcinków pionowych, poziomych (trawersy).
4. Pośrednie punkty mocowania (przepinki), odciągi.
5. Łączenie lin na przepince i w zjeździe.
6. Zjazd ze ściągnięciem liny za sobą.

3.2.3 Autoratownictwo (techniki obowiązkowe):

1. Uwalnianie i zwożenie poszkodowanego z przyrządów zjazdowych (rolka typu Simple + Shunt) – bez cięcia lonży.
2. Uwalnianie i zwożenie poszkodowanego z przyrządów zaciskowych metodą przeciwwagi z lonży.
3. Zjazd z poszkodowanym przez przepinkę, węzeł, odciąg.
4. Wyciąganie poszkodowanego za pomocą ruchomego bloczka (z wykorzystaniem bloczka z blokadą).

3.2.4 Autoratownictwo (techniki opcjonalne):

1. Uwalnianie i zwożenie poszkodowanego z przyrządów zjazdowych (rolka typu Simple + Shunt) –  przez odcięcia lonży.
2. Uwalnianie i zwożenie poszkodowanego z przyrządów zaciskowych metodą Croll w Croll.
3. Wyciąganie poszkodowanego do góry metodą hiszpańskiej przeciwwagi.

3.2.5 Techniki awaryjne:

1. Podchodzenie z wykorzystaniem różnych elementów sprzętu osobistego.
2. Zjazd w półwyblince z autoasekuracją.
3. Konstruowane awaryjnych uprzęży (z taśmy, z liny).
4. Zjazd w kluczu francuskim i Dülfera.

 

3.3 Szkolenie wspinaczkowe

Czas trwania szkolenia: 6 dni.

Część praktyczna przeprowadzona jest w maksymalnie 4 osobowej grupie.

Forma zajęć: zajęcia praktyczne w skałkach przeplatane teorią.

Absolwent szkolenia wspinaczkowego powinien umieć:

1. Wiązać się liną z zastosowaniem uprzęży.
2. Zawiązać i zastosować węzły:

• kluczka, ósemka, skrajny tatrzański, wyblinka, półwyblinka, flagowy, taśmowy,
• węzeł prusika, prusik francuski, bloker.

3. Dobierać sprzęt do konkretnej drogi i poprawnie rozmieszczać go na sobie.
4. Obsługiwać przyrząd asekuracyjny na dolnym stanowisku, w zakresie podawania, wybierania, hamowania liny oraz jej blokowania i odblokowywania.
5. Obsługiwać przyrządy wielofunkcyjne (np. typu ATC Guide, Reverso, itp.) na górnym stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem bezpiecznego odblokowywania ich pod obciążeniem.
6. Zastosować półwyblinkę z karabinkiem HMS do asekuracji (wybieranie, hamowanie,blokowanie}
7. Budować stanowiska asekuracyjne dolne, górne i pośrednie.
8. Budować stanowiska do „wędki”.
9. Samodzielnie zakładać punkty asekuracyjne (kości, kości mechaniczne, itp.)
10. Wykorzystywać punkty naturalne jako punkty asekuracyjne.
11. Właściwe rozmieszczać punkty przelotowe, łączyć punkty asekuracyjne.
12. Prawidłowo prowadzić linę jednotorowo i dwutorowo (opcjonalnie).
13. Przewiązywać linę przez stanowisko zjazdowe, ring asekuracyjny; zdejmować ekspresy podczas opuszczania.
14. Budowa stanowisk zjazdowych
    • przygotowywać linę i pozostały sprzęt do zjazdu
    • zjeżdżać w przyrządzie wysokim z autoasekuracją
    • ściągać liny z stanowiska zjazdowego
    • zjeżdżać z stanowiskiem pośrednim.
15. Wyłapywać odpadnięcia prowadzącego (ćwiczenia na zrzutni)
16. Podchodzić po linie (prusikowanie).
17. Spotować (asysta).
18. Pokonywać różne formacje skalne z zastosowaniem odpowiednich technik wspinaczkowych.
19. Umieć zastosować metodę U.
20. Przepuszczać węzeł (liny połączone kluczką) przez karabinek.

 

W zakres szkolenia wspinaczkowego wchodzi również wiedza dotycząca:

1. Charakterystyki różnych rodzajów sprzętu wspinaczkowego
2. Formacji skalnych i technik wspinaczkowych
3. Teorii asekuracji.

 

3.4 Szkolenie zimowe

Program szkolenia:

1. Ocena zagrożenia i profilaktyka bezpiecznego poruszania się w warunkach zimowych.
2. Posługiwanie się zestawem ABC
3. Podstawowe informacje o sprzęcie potrzebnym do poruszania się w warunkach zimowych.
4. Posługiwanie się sprzętem zimowym w tym: podchodzenie, schodzenie i trawersowanie
   z pomocą czekana i raków.
5. Hamowanie upadków w terenie śnieżnym.
6. Sposoby asekuracji: asekuracja lotna, budowa stanowisk w śniegu i lodzie.

 

4. Szkolenia dodatkowe

W zależności od możliwości organizacyjnych i zaangażowania osób szkolonych, można etap podstawowy wzbogacić o zajęcia praktyczne z zakresu:

1. Sporządzania dokumentacji jaskiniowej
2. Zastosowania rolki Stop
3. Podstawowych technik ratowniczych.

 

 

5. Standardy sprzętowe

1. Szkolenia powinny odbywać się wyłącznie w oparciu o atestowany sprzęt.
2. Wszystkie lonże (w tym ewentualna lonża do ręcznego przyrządu zaciskowego) powinny być wykonane z liny dynamicznej lub w inny sposób być zdolna do absorbowania energii.
3. Pętla nożna powinna być mocowana do przyrządu ręcznego osobnym karabinkiem niezakręcanym („mobilna stópka”).
4. Wykorzystanie karabinka łączącego przyrząd zjazdowy z punktem centralnym jako hamulca jest możliwe tylko przy stosowaniu w tym celu karabinka stalowego lub karabinka zintegrowanego z dedykowanym hamulcem.
5. Nie stosowanie dodatkowych repsznurów łączących Shunta z karabinkiem lonży („sznureczek do Shunta”)
6. Na każdym wyjściu do jaskini kursant powinien posiadać ze sobą czołówkę zapasową, zegarek, nóż i apteczkę.
7. Wpinanie worka jaskiniowego do punktu centralnego lub pętli udowej karabinkiem zakręcanym.
8. Instruktorzy mogą podjąć samodzielnie decyzję co do wykorzystania jako techniki wiodącej:

• stosowanie dwóch lub trzeciej dodatkowej lonży do ręcznego przyrządu zaciskowego,
• dodatkowego karabinka hamującego, lub wykorzystać karabinek łączący rolkę z punktem centralnym jako hamulec (tzw. vertaco).

 

6. Organizacja kursów

Kursy taternictwa jaskiniowego zgodnie z decyzją X Walnego Zjazdu Delegatów Klubów i Sekcji Taternictwa Jaskiniowego PZA mogą być organizowane tylko i wyłącznie przez kluby zrzeszone w Polskim Związku Alpinizmu.

Zajęcia praktyczne mogą prowadzić wyłącznie licencjonowani instruktorzy w ramach posiadanych przez nich uprawnień.

 

Przejścia jaskiniowe

Na kursie realizowany jest program terenowy obejmujący co najmniej 8 akcji jaskiniowych, do jaskiń tatrzańskich wymagających użycia technik linowych. Wśród tych akcji, co najmniej 3 powinny odbyć się w warunkach zimowych.

Wskazane jest, aby wśród akcji jaskiniowych znalazły się:

1. Trawers międzyotworowy.
2. Poruszanie się zespołu z jedną liną.
3. Akcja z elementami wspinania.

Wszystkie akcje kursowe powinny być przygotowane i przeprowadzone samodzielnie przez kursantów. Każdy z kursantów powinien być kierownikiem co najmniej jednego wyjścia. Instruktor każdorazowo osobiście nadzoruje przebieg wyjścia, ale nie podejmuje czynnych działań (planowanie, poręczowanie, przejęcie kierownictwa) jedynie w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa.

 

Egzamin na Kartę Taternika

 

• Kurs kończy się egzaminem przed komisją egzaminacyjną.
• Egzamin odbywa formie praktycznej i teoretycznej z zakresu programu kursu taternictwa jaskiniowego.
• Komisja składa się z minimum trzech instruktorów taternictwa jaskiniowego PZA.
• Jeden z instruktorów jest przedstawicielem innego klubu, który nie brał czynnego udziału w szkoleniu egzaminowanych.

[Treść archiwalna, wersja zatwierdzona przez KTJ PZA 7.02.2017 po dyskusji przeprowadzonej na unifikacji instruktorskiej 2016]