PZA4UA

W dniach 12.07 – 03.08.2025 r. odbyła się dziewiętnasta letnia wyprawa
Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego w Góry Przeklęte w
Czarnogórze. W wyprawie udział wzięło 38 osób z 4 klubów.
W trakcie wyprawy kontynuowaliśmy działania w masywie Beliča oraz Kolaty.
Ponownie głównymi celami wyprawy była eksploracja Systemu Jaskini Złotej,
Systemu Lodu-T5, Jaskini Górniczej, a także kontynuacja interdyscyplinarnych
badań naukowych.
System Jaskiniowy Beliča (jaskinia Lodu, T5, Adamica, Górnicza)
Jednym z największych sukcesów tegorocznej wyprawy jest połączenie Systemu
Jaskiniowego Lodu-T5 z Jaskinią Górniczą. Dzięki temu powstała druga
najgłębsza jaskinia Czarnogóry – System Jaskiniowy Beliča (-796 metrów
głębokości).
W jaskini T5 skartowaliśmy nowe korytarze, jednak nadal szukamy połączenia z
Systemem Jaskini Entuzjastycznej. W jaskini Lodu dokartowaliśmy niewielkie,
boczne ciągi, łącząc ze sobą znane partie (okolice Studni Bogdana
Budowniczego) i zwiększając całkowitą długość jaskini. Kontynuowaliśmy
eksplorację w południowej części jaskini za Studnią Trzech Świnek. W Systemie
Jaskiniowym Beliča zmierzyliśmy 360 m nowych partii. System ma obecnie 5
otworów i 6651 m długości oraz 796 m głębokości. Jest to obecnie najgłębszy
znany system jaskiniowy w całych Górach Prokletije i druga najgłębsza
jaskinia w Czarnogórze.

System Jaskini Złotej (Złota, Frizider, Prawy Udar, Cedevita)
Zakończyliśmy wymagającą wspinaczkę w kominie Śrubokręt w Skalnym Mieście,
dołączając do systemu kolejny otwór znajdujący się na końcu wywspinanego
komina. W okolicach Studni Mamy wyeksplorowaliśmy ponad 70 m bocznego
korytarza, dochodząc do kolejnego progu do wywspinania. Ze względu na
dalekie i wymagające dojście eksploracja Studni przebiega wolno oraz wymaga

doświadczonego zespołu. Wyeksplorowaliśmy, działając z biwaku, bardzo odległe
i trudne partie za Studnią Polsilver. Eksploracja tych partii będzie kontynuowana
w przyszłym roku. Odkryta w zeszłym roku jaskinia Prawy Udar (470 m
długości, 188 m głębokości) została połączona z Jaskinią Frizider, stając się
kolejnym otworem systemu.
Podsumowując, System Jaskini Złotej ma 12 znanych otworów, 9722 m ciągów
(651 m skartowane w tym roku, z czego 461 m to nowe partie) i 609 m
głębokości. Jest to obecnie najdłuższy system jaskiniowy w całym masywie
Prokletije i drugi w Czarnogórze.
Eksploracja powierzchniowa
Skartowaliśmy kilka pomniejszych obiektów: jaskinię Niezła Dziura (47 m
długości, 13 m głębokości, która kontynuuje się wąską pochylnią i
najprawdopodobniej łączy się z jaskinią Frizider), Jaskinię Goryczkową, jaskinię
Cztery Okna, jaskinię pod Wiszącymi Wantami, jaskinię Jaśmina.
Odkryta w zeszłym roku jaskinia Finiszer została wyeksplorowana do głębokości
142 m. Główny ciąg jaskini (obszerne studnie) zmierza w kierunku jaskini Frizider,
choć nadal się z nią nie połączył. Pozostaje kontynuować temat na następnej
wyprawie.
Odkryliśmy nową Jaskinię Kwadratową, która stanowi prawdopodobnie górne
piętro Systemu Jaskini Złotej w rejonie nad Skalnym Miastem. Skartowaliśmy 240
metrów (przy 125 m głębokości), jaskinia cały czas się kontynuuje.
Wróciliśmy do Jaskini Niebieskiej i kontynuujemy eksplorację na znanych
wcześniej przodkach.
W masywie Kolaty, w świetnie widocznym, ale trudno dostępnym terenie
(powyżej “Wysokiego Zachodu”) odkryliśmy 2 nowe obiekty, które jednak
zakończyliśmy negatywnie zaledwie po paru metrach.

Połączyliśmy znaną od lat jaskinię Alladyna (Alladinova Pecina) z jaskinią Grom
z Jasnego Nieba (Jama Grom iz Vedra Neba), dzięki czemu powstał niewielki
system o 530 m długości i 74 m deniwelacji.
Działaliśmy również w Systemie Jaskini Wielkiej Małej Burzy – Wysokiej,
poznając 234 metry nowych ciągów. System ma aktualnie 3 otwory, 1107 m
znanych korytarzy oraz 192 m deniwelacji.
Działalność naukowa
W Jaskini Lodowy Gigant kontynuowaliśmy badania palinologiczne (zebraliśmy
próbki z założonego w zeszłym roku sprzętu pomiarowego – pułapek Taubera).
Nowym pilotażowym badaniem było pobranie próbek wody z jeziorek
tworzących się na powierzchni lodu jaskiniowego, pod kątem występujących w
nich mikroorganizmów (Jaskinia Lodowy Gigant oraz System Jaskini
Kryształowej). Kontynuowaliśmy również pomiar wpływu klimatu na stan
pokrywy lodowej w jaskini Lodowy Gigant – zmierzyliśmy zarówno stan pokrywy
lodowej w dostępnych partiach jaskini oraz zebraliśmy dane z całorocznych
urządzeń pomiarowych (temperatura, wilgotność). Projekt realizowany jest już
piąty rok z rzędu. Postępujący proces zaniku lodu spowodował powiększenie się
szczeliny brzeżnej, jak również ujawnił kolejne szczątki kozic. Z jaskini Alladyna
zostały pobrane do badań osady przypominające niezwykle rzadkie kryształy
kriogenicznego kalcytu, w celu ich identyfikacji i dalszej analizy. System
Jaskiniowy Kryształowa – Kozi Hockey nieoczekiwanie dostarczył do badań
bardzo ciekawy materiał biologiczny – fragment drewna wytapiający się z
warstwowanego profilu lodu jaskiniowego, pobrany celem jego wydatowania
metodą radiowęglową oraz dendrochronologiczną. Pobierane były również
próbki osadów klastycznych z jaskiń Lodowy Gigant, Kryształowa i Oczy Małpy, w
celu określenia ich pochodzenia.

Podsumowując, w czasie wyprawy zmierzyliśmy 2672 m ciągów, w tym 1998 m
nowych korytarzy w 18 jaskiniach, z czego 6 to nowe obiekty.

Dziękujemy Polskiemu Związkowi Alpinizmu za wsparcie finansowe oraz
Salonowi The North Face Poznań za wsparcie sprzętowe.
W wyprawie udział wzięli:
Michał Amborski, Jan Barabach, Małgorzata Borowiecka, Julia Brejwo, Błażej
Bremski, Anna Deka-Najgebauer, Paweł Dębczak, Cezary Działak, Łukasz
Gołębiowski, Bogdan Guzik, Kalina Guzik, Dominika Jankowiak, Iwona Juszczyk-
Pinczak, Katarzyna Kaczmarczyk, Filip Kaszak, Ditta Kicińska, Helena Kozłowska,
Sławomir Kozłowski, Adam Łada (kierownik), Anna Maćkowiak, Robert Matuszczak,

Marietta Milewska-Moult, Tony Moult, Arkadiusz Nowacki, Paulina
Piechowiak, Agata Piękniewska, Witold Pinczak, Norbert Skowroński, Grzegorz
Sokół, Anna Stasiewicz, Jacek Szulc, Anna Szwajkosz, Zbigniew Tabaczyński, Jakub
Wyrzykowski (wszyscy z Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego), Piotr
Burczyk, Krzysztof Maciąg (obaj ze Speleoklubu Świętokrzyskiego), Marta Katafiasz
(Sopocki Klub Taternictwa Jaskiniowego), Michał Zmarz (Speleoklub Tatrzański).
—
Marta Katafiasz, Adam Łada