Parafrazując słowa pewnej piosenki chciałoby się zaśpiewać „dwadzieścia lat minęło…”. Tak, tak. To już dwadzieścia lat działalności Speleoclubu Wrocław w Picos de Europa.
Rok 2011 był kolejnym rokiem, czwartym już z kolei, ścisłej współpracy z S.E.S. C.E.V. (SECCIÓN DE EXPLORACIONES SUBTERRÁNEAS CENTRO EXCURSIONISTA DE VALENCIA) z Walencji. Przez blisko 20 lat oddzieleni jedynie ścieżką z La Fragua do Jou Santu, dzieliliśmy wspólnie teren pod bazę. Oni najczęściej tylko na 2 tygodnie, my na miesiąc a i bywało, że na dłużej. Przypadkowe spotkanie w 2008 r. poza Picos, gdzieś na południu Hiszpanii, z Miguelem Carasco Moreno owocuje pierwszą wspólną wyprawą i połączeniem potencjału obu klubów. Jest to przede wszystkim ogromny potencjał rejonu nie rozdzielonego już sztuczną granicą ustanowioną niegdyś przez człowieka. Jeśli chodzi o potencjał kadrowy to najlepiej obrazuje to dysproporcja w ilości uczestników: z naszej strony 20 osób i więcej, ze strony hiszpańskiej 4, 5. Jak łatwo się domyślić z potencjałem sprzętowym rzecz ma się podobnie…
Rejon CEV góruje na południowo-zachodnią częścią naszej strefy, nad Barrastrosas, na którym mamy bazę i aż „się prosi” by „był nasz”. Każdy, kto przyjeżdżał na wyprawę po raz pierwszy nie mógł wyjść z podziwu, że „to nie jest nasze”, bo czym też jest granica wyznaczona przez wijącą się ścieżkę po zapiarżonych zboczach Los Argaos, Torre Santa Maria i Aguja Enol u stóp topniejącego i kurczącego się z każdym latem lodowczyka Cembavieya. Ten „defekt” naszej strefy powodował, że traciliśmy sporo potencjału w rejonie Barrastrosas a co za tym idzie byliśmy aktywni gdzie indziej, czytaj wyżej, traktując przez długie lata jaskinie rejonu Barrastrosas jako cele awaryjne.
Blokdiagram rejonu wyk. M. Jędrzejczak
CEV strefę przejął w 1989 r. z posagiem jednego dużego Sistema Cembavieya (CEM/SCP111) oraz dziesiątkiem innych oznaczonych otworów. Sima Cembavieya (CEM) była eksplorowana z przerwami przez członków różnych klubów (m. in. Anglików) w okresie 1974-1982, kiedy to, jak informowali odkrywcy osiągnięto poziom -703 m. Wówczas była to licząca się już w Picos głębokość. Dwa lata później rozpoczęto eksplorację położonego nieco wyżej otworu Sima Parodia (SCP111), by rok później, w 1985 r., połączyć się ze znanymi partiami Sima Cembavieya (CEM), tworząc pokaźnych już rozmiarów system o deklarowanej głębokości 810 m. Jedynym mankamentem tego sukcesu był fakt, że system ten nigdy nie został pomierzony a publikowane przekroje były raczej „artystyczną wizją” systemu niż rzetelną dokumentacją…
Koledzy z CEV do rejonu zbyt wiele szczęścia nie mieli i przez całe lata nie uzyskiwali żadnych spektakularnych wyników aż do roku 2008, w którym to wspólnie z nami kontynuowali eksplorację Pozu de la Aguja de Enol (CEV181) rozpoznanej do poziomu ok. –500. Rozpoczęta wówczas współpraca pozwoliła po dwóch latach działalności, w roku 2010, na jej połączenie z położoną już w naszej strefie Pozu de los Barrastrosas (G-13) oraz osiągnięcie syfonu na głębokości 804 m.
Syfon w CEV181_G-13 fot. M. Krajewski
Osiągając w roku ubiegłym syfon w Sistema Pozu de la Aguja de Enol – Pozu de los Barrastrosas (CEV181/G-13) znacznie zbliżyliśmy się do eksplorowanego przez nas od szeregu lat wielootworowego Sistema del Canalon de los Desvios (B-12/B-42/B-39/F-44/D-9/F-18/F-17/F-15) o głębokości 736 m i długości 6,6 km ciągów głównych. Cel na tegoroczną wyprawę wydawał się więc oczywisty…
W pewnym sensie, wyprawa zaczęła się… z początkiem czerwca, kiedy to do Polski przyjechał szef grupy hiszpańskiej Fernando Arranz Sanchis w celu uzyskania naszego przyzwolenia na podjęcie działań w Systemie przed naszym przyjazdem w Picos. W grę wchodziło barwienie i nurkowanie w syfonie. Zgodę oczywiście uzyskał i po kilku dniach, po uroczystej kolacji, zaopatrzony w wiadro cudem na szybko zdobytej od Szymka Kostki fluoresceiny, został odprowadzony na lotnisko i wrócił do Hiszpanii. Tym samym, niespodziewanie, uzyskaliśmy pewien niewielki „dług wdzięczności”, dający nam nadzieję na „rewanż”. Jego „Plan” jest w naszych rozważaniach od jakiegoś już czasu. Ze zdwojoną energią przystąpiliśmy więc do „zamykania” spraw organizacyjnych przed wyjazdem, dla którego otworzyły się dzięki temu nowe możliwości…
Tzw. „trzon” wyprawy wyruszył dwoma autami z Wrocławia w stronę Picos 30 lipca. Czasy się niestety zmieniły i większość z nas już nie może sobie pozwolić na wyjazd na cały miesiąc. Ci szczęśliwcy, którzy mogą to tzw. „trzon”. Reszta dojeżdża na krótsze lub dłuższe okresy już na własną rękę, celując w okolice środka wyprawy. W tym czasie Hiszpanie zdążyli już zabarwić i z nurkowaniem czekają na nas, bo brakuje im ludzi do transportu sprzętu. Cel nadrzędny dla „trzonu” to założenie bazy oraz przygotowanie eksploracji w CEV181/G-13. W Sali Piknikowej w G-13 powstaje więc biwak. Zostaje on zaopatrzony i wyposażony w radio Nicola zbudowane przez Tomka Snopkiewicza. Drugie instalujemy na bazie i dzięki temu mamy bezpośrednią łączność z biwakiem. Jest to o tyle istotne, że poniżej biwaku, droga w stronę syfonu to cztery godz. marszu meandrem, w wodzie, na lekko, dobrym tempem. Bieżące informacje o pogodzie na powierzchni, dla biwakujących pod ziemią, w takiej sytuacji stają się więc kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa.
Naszej ekipie towarzyszy mini ekipa hiszpańska z przedstawicielką Meksyku Miriam Diaz. Z racji tego, że są „u siebie”, co jakiś czas z bazy znikają, mając „ważne sprawy do załatwienia” i porzucając na bazie Miriam. Tak już będzie do końca wyprawy a Miriam, trochę z musu, trochę dzięki wrodzonemu nam słowiańskiemu urokowi osobistemu zaprzyjaźnia się z nami bardziej, niż z ekipą, z którą tu przyjechała. Planowane nurkowanie za każdym ich zniknięciem się oddala… i ostatecznie do niego nie dojdzie.
Tydzień później na bazie pojawiają się pierwsi „zawodnicy” spoza „trzonu”. Biwak przygotowany, pogoda stabilna, pora realizować główny cel wyprawy. Jeszcze tylko mały rekonesans w rejonie Cembavieya. Wygląda na to, że „Plan” ma szanse powodzenia…
Wejście ekipy biwakowej poprzedza zespół transportowy, który dostarcza niezbędny do eksploracji sprzęt w rejon syfonu, wraca na biwak i po krótkim odpoczynku wychodzi na powierzchnię. W jaskini zostaje już tylko ekipa, której celem jest znalezienie obejścia syfonu i przedostanie się do znanych partii Sistema del Canalon de los Desvios (B-12/B-42/B-39/F-44/D-9/F-18/F-17/F-15). To byłby system! Nasze oczekiwania i zapał szybko zostają zweryfikowane przez rzeczywistość. Obejścia nie ma. Gdzie byśmy nie próbowali to wszędzie wchodzimy pod prawie prostopadle ustawione, zapadające pod kątem ok. 60º lustro tektoniczne, w którego najniższym, dostępnym miejscu jest… syfon. Próbujemy na różnych wysokościach, próbujemy na boki a w głowie jedna natrętna myśl, swoiste déja vu… Już to przerabialiśmy: w Sistema del Jou de la Canal Parda (A-30/A-14/A-25/A-1), na poziomie –903 też był syfon, też było lustro. Co więcej, nawet azymut się zgadza i jak się dobrze zastanowić to nawiązuje ono do dużo wyżej położonego lustra w B-12, a nawet dalej, w A-3, a kto wie czy nie ma ono wiele wspólnego z końcowymi partiami Pozu del Porru la Capilla (A-11/A-38). Tym samym można by wnioskować, że struktura ta, biegnąca na linii NW-SE przez syfony CEV181/G-13 i A-30/A-14/A-25/A-1 wyraźnie dzieli strefę na dwie części: południowo-zachodnią, w której położona jest większość znanych jaskiń w naszej strefie i strefie CEV oraz część północno-wschodnią z Sistema del Canalon de los Desvios (B-12/B-42/B-39/F-44/D-9/F-18/F-17/F-15), Pozu los Desvios (F-3) i przygranicznymi” jaskiniami strefy OUCC (Oxford University Cave Club). Czy istnieje podziemne połączenie pomiędzy tymi częściami? W górach tak starych i o tak bogatej przeszłości geologicznej, nie wydaje się to niemożliwe. Zresztą, jaskini B-12 „udało” się przebić do pozostałej części Sistema del Canalon de los Desvios (F-44/D-9/F-18/F-17/F-15). Czy jest to możliwe również w strefie zrównań i strefie saturacji, czy też podział ten determinuje różne kierunki odpływu wody z masywu? Ciekawe czy kiedykolwiek będzie nam dane się tego dowiedzieć?…
Mapa rejonu wyk. M. Jędrzejczak
Biwak w CEV181/G-13 został zlikwidowany a my przystąpiliśmy do realizacji „Planu”. „Plan” był prosty, aczkolwiek wymagał pewnych nakładów pracy. Zakładał możliwość połączenia Sistema Pozu de la Aguja de Enol – Pozu los Barrastrosas (CEV181/G-13) z Sistema Cembavieya (CEM/SCP111). Połączenie byłoby o tyle atrakcyjne, że oba otwory Sistema Cembavieya są położone wyżej niż otwory CEV181/G-13. Przesłanką było usytuowanie w jednej linii otworów CEM i SCP111 nieskartowanego Sistema Cembavieya względem otworów CEV181 i G-13 oraz generalnego kierunku rozwoju znanego nam systemu. Rekonesans powierzchniowy tylko potwierdził nasze przypuszczenia a pomierzone i znane wysokości otworów tylko zachęciły nas do pracy (G-13 – 2079 m n.p.m., CEV181 – 2129, CEM – 2185, SCP111 – 2224). Połączenie dałoby nieźle już wyglądającą deniwelację 899 m. Jedynym czynnikiem zakłócającym ten piękny obraz to fakt, że Sistema Cembavieya wydaje się być nieco za głęboka. Gdyby miała 100 m mniej wszystko ładnie by się układało a tak… Dziwnie to zabrzmi, ale mała nadzieja jest. Pomiędzy otworami CEM i SCP111 z „dokumentacji” wynika różnica ok. 100 m a nam wychodzi niecałe 40…
Przy okazji sprawdziliśmy jeszcze jeden otwór, który odsłonił się w wyniku wytapiającego się lodowczyka Cembavieya na wysokości 2311 m n.p.m., czyli dosyć już wysoko jak na możliwości rejonu. Otwór (pod koniec wyprawy oznaczony przez Hiszpanów jako PE001) został odkryty przez nas w roku 2009 i tylko na karb zalegającego niegdyś w tym miejscu śniegu można zrzucić fakt, że do tego czasu czekał na swoje odkrycie. Ocena głębokości poprzez rzucane kamienie wypadała zachęcająco: 40 –60 m „na stracie”. Cóż z tego skoro to „nie nasze”. To było dwa lata temu. W tym roku mamy już całkiem inną rzeczywistość. Rekonesans potwierdził szacowaną głębokość a problem został uznany za „godny” uwagi.
Widok z Cembavieya w stronę NE fot. M. Krajewski
Pozostało wprowadzić „Plan” w życie. Szczegóły musieliśmy uzgodnić z gospodarzami rejonu a konkretnie z Fernandem telefonicznie, bo akurat zbiegło się to z ich nieobecnością na bazie. Działalność w Sistema Cembavieya prowadzimy z niższego otworu Sima Cembavieya (CEM). Zaraz za akcjami reeksplorującymi idą akcje kartujące by na bieżąco mieć wiedzę o wzajemnym usytuowaniu aktualnego „przodka” względem CEV181. Jaskinia, pomimo (a może dzięki temu), że prowadzi znaczną ilość wody, z każdą studnią zyskuje miano szczególnie urokliwej i nie brak chętnych do działalności w niej. Wszędobylskie śmieci obrazują zmiany w ekoświadomości naszego środowiska. Wyniki pomiarów wskazują, że wchodzimy pod CEV181 i z każdą szychtą połączenie jest coraz bardziej oczekiwane. Tak docieramy do syfonu na zaskakującej głębokości 577 m. Nie na –703 tylko na 577! Chcieliśmy by było płycej to jest. Wszystko ładnie się układa tylko połączenia nie ma… Jaskinie mijają się dosłownie na metry w systemie równoległych studni. Trzeba próbować od strony CEV181.
Otwór CEM fot. M. Krajewski
W PE001, czyli już w Pozu del Torre Santa Maria, pomimo, że zdobycie pierwszych 100 m pionu zajęło sporo czasu, puszcza jak „po sznurku”. Nieco krucho, ale po latach działalności w Picos można się do tego jakoś przyzwyczaić. Nieco zaskakujący jest fakt, że jaskinia, jak na tak wysokie położenie otworu, jest tak dobrze rozwinięta, co niezmiernie nas cieszy i daje nadzieję na wyżej położone otwory.
Resztki śniegu nad otworem PE001 fot. M.Jędrzejczak
Mija trzeci tydzień wyprawy i większa część uczestników wraca do kraju. Pozostaje „trzon” i ci, co przyjechali na ostatnie dwa tygodnie. Pierwotnie zakładaliśmy, że będzie to okres porządkujący działalność, retransportów i likwidacji bazy. Mając jednak dwa otwarte problemy te sprawy schodzą na dalszy plan. Wszyscy czekamy na połączenie Sima Cembavieya z CEV181. Czekają ci w Picos, czekają też ci, co już zdążyli dojechać do kraju. Dotąd rozpieszczani przez naturę piękną słoneczną pogodą teraz zaczynamy być nękani opadami i znacznym pogorszeniem się warunków meteo. Tą ostatnią akcją zamykającą sprawę połączenia ma być równoległa działalność w obu jaskiniach. Niestety do połączenia nie dochodzi, chociaż wszyscy wiemy, że jest ono pewne. Termin zakończenia wyprawy nieubłaganie się zbliża, prognozy pogody są coraz gorsze i zapada decyzja o zakończeniu na ten rok eksploracji w Sima Cembavieya (CEM).
Równolegle w Pozu del Torre Santa Maria (PE001) udaje się zorganizować jeszcze trzy akcje: dwie eksplorujące i jedną kartującą. Jaskinia nadal puszcza i tylko zakończenie wyprawy przerywa naszą w niej działalność na głębokości 324 m. Wiele było spekulacji, w którą to stronę ta jaskinia się będzie rozwijała a ona… kieruje się w stronę domniemanego połączenia Sima Cembavieya (CEM) z Pozu de la Aguja de Enol (CEV181).
Blokdiagram wyk. M. Jędrzejczak
Wyprawa po miesiącu działalności wraca do kraju, tradycyjnie żegnana przez naszego przyjaciela Armanda, pozostawiając w Picos dwa bardzo interesujące problemy. Do Polski wraca z Meksykanką Miriam Diaz, która postanawia przed powrotem do Meksyku odwiedzić Polskę…
Podsumowując, pomimo tego, że nie udało nam się osiągnąć celu głównego, jakim było połączenie Sistema Pozu de la Aguja de Enol – Pozu los Barrastrosas (CEV181/G-13) z Sistema del Canalon de los Desvios (B-12/B-42/B-39/F-44/D-9/F-18/F-17/F-15) wyprawę należy uznać za wyjątkowo udaną i otwierającą nowe perspektywy działalności. Nie udało się nam na dnie systemu CEV181/G-13, ale jest spora nadzieja na jego rozbudowanie w górę i w przeciwną stronę poprzez połączenie z Sistema Cembavieya (CEM/SCP111) oraz, co ciekawsze, poprzez przyłączenie Pozu del Torre Santa Maria (PE001).
Trzeba dodać, że nasza działalność nie ograniczała się tylko do tych obiektów. Udało się nam zrealizować kilka, niestety bezskutecznych, wejść do jaskini Trou de Glace (G-8) z nadzieją na połączenie z Pozu los Barrastrosas (G-13). W samym Pozu los Barrastrosas (G-13) powtórzyliśmy kartowanie odkrywców z 1989 r. od otworu do głębokości 397 m. Tym samym w całym systemie opieramy się już tylko i wyłącznie na naszych danych pomiarowych. W związku ze znacznym ubytkiem wieloletnich śniegów sprawdziliśmy, również bezskutecznie, interesujące nas od lat zakorkowane firnem otwory.
Pod względem prac dokumentacyjnych w tym roku zostało zrobione całkiem sporo:
Celem tych prac była nie tylko dokumentacja aktualnie eksplorowanych obiektów, ale także chęć posiadania własnych i wiarygodnych danych pomiarowych z obiektów eksplorowanych dosyć dawno już temu, w nieco innej rzeczywistości. Dzięki wsparciu Jacka Wójcickiego, twórcy CaveSniper’a, mieliśmy okazję popracować nie tylko posiadanym od kilku lat DistoX’em, ale i zestawem przyrządów o nieco odmiennej filozofii. Trzeba przyznać, że CaveSniper spisuje się należycie, zyskał nasze uznanie i niedługa lista wad tego rozwiązania nie jest w stanie przyćmić niebagatelnych zalet.
Lista jaskiń wyk. M. Jędrzejczak
Po każdej wyprawie pozostaje pytanie: co dalej? Jakie plany na przyszły rok? Odpowiedź wydaje się oczywista:
1) Połączenie Sistema Pozu de la Aguja de Enol – Pozu los Barrastrosas (CEV181/G-13) z Sistema Cembavieya (CEM/SCP111) i tym samym uzyskanie w tak powstałym czterootworowym systemie deniwelacji 899 m.
2) Prace dokumentacyjne w Sistema Cembavieya (CEM/SCP111) od otworu Sima Parodia (SCP111) do połączenia z Sima Cembavieya (CEM).
3) Próba połączenia Pozu del Torre Santa Maria (PE001) z, miejmy nadzieję, nowopowstałym Sistema Sima Parodia – Sima Cembavieya – Pozu de la Aguja de Enol – Pozu los Barrastrosas (SCP111/CEM/CEV181/G-13) i uzyskanie tym samym deniwelacji 980-990 m.
4) Próba znalezienia wyższych otworów jaskini Pozu del Torre Santa Maria (PE001) w celu uzyskania w tym rejonie po raz pierwszy deniwelacji przekraczającej 1000 m.
Wątpliwości może budzić cel ostatni. Czy jest to możliwe? Czy uda się znaleźć jeszcze wyższy otwór? Zobaczymy za rok a na dzień dzisiejszy można stwierdzić, że… są takie możliwości i to wielce prawdopodobne.
Uczestnicy wyprawy prawie w komplecie fot. M.Krajewski
Przez 4 tygodnie działalności przewinęła się przez bazę spora ilość grotołazów:
1. Olaf Bańdo – Speloclub Wrocław
2. Agnieszka Bielawny – Speloclub Wrocław
3. Miriam Diaz – Meksyk
4. Katarzyna Filipek – Speloclub Wrocław
5. Zbigniew Grzela – Speloclub Wrocław
6. Marek Jędrzejczak – Speloclub Wrocław
7. Sebastian Kalisz – Speloclub Wrocław
8. Michał Kościuczyk – Sekcja Grotołazów Wrocław
9. Marcin Krajewski – AKG AGH Kraków
10. Piotr Kryjom – Speloclub Wrocław
11. Tomasz Krysiak – Speloclub Wrocław
12. Krzysztof Kubis – Speloclub Wrocław
13. Adam Leksowski – Speloclub Wrocław (kierownik)
14. Grzegorz Lubelczyk – Speloclub Wrocław
15. Paweł Michalski – Speloclub Wrocław
16. Adam Pyka – Speloclub Wrocław
17. Fernando Arranz Sanchis – SES CEV Walencja
18. Robert Sawicz – Speleoklub Bobry Żagań
19. Sebastian Sobczyk – Speloclub Wrocław
20. Katarzyna Szymczak – Speloclub Wrocław
21. Tomasz Utkowski – Speloclub Wrocław
22. Maciej Wajda – Speloclub Wrocław
23. Jacek Wieprow – Speloclub Wrocław
24. Małgorzata Wojtaczka – Speloclub Wrocław
25. Robert Zaremba – Speloclub Wrocław
Do tego należy dodać pokaźną grupę tzw. „osób towarzyszących”, głównie Pań, wspierających „swoich wspaniałych mężczyzn” oraz kilku Hiszpanów, którzy na bazie byli na tyle krótko, że nawet nie zdążyliśmy zanotować jak się nazywali.
Jako uczestnicy wyprawy dziękujemy:
Marek Stahoo Jędrzejczak
