Wyprawa Hagengebirge 2024

W dniach 09.08.2024 – 01.09.2024 r. odbyła się 23 wyprawa w austriacki masyw Hagengebirge organizowana przez Sopocki Klub Taternictwa Jaskiniowego, pod kierownictwem Marka Wierzbowskiego. W wyprawie uczestniczyło 24 grotołazów, zrzeszonych w 7 klubach jaskiniowych w Polsce. Jak się później okazało, sierpniowy termin był nadzwyczaj trafiony. Pogoda okazała się dużo bardziej stabilna niż w lipcu, a opady deszczu i burze nie były tak uciążliwie jak w poprzednich latach, a raczej umożliwiały uzupełnianie zapasów wody. W tym roku, w odróżnieniu od poprzedniego, mało kto wrócił na bazę przemoczony do suchej nitki. Na początku wyprawy zdecydowaliśmy się zrobić drobne przemeblowanie w kuchni – taka kuchenna rewolucja sprawiła, że nie musieliśmy już gotować na czworaka, co na pewno odciążyło nasze kręgosłupy i poprawiło komfort codziennych działań. Działalność eksploracyjna skupiła się w 5 jaskiniach: Ciekawej, Ciepłej, Pod Skalnymi Mostami, Kitzgrabenschacht oraz nowej jaskini, która ze względu na silny przewiew powietrza posiada duży potencjał eksploracyjny. Podczas wyprawy skartowano łącznie 2831,17 m nowych korytarzy.

Jaskinia Ciekawa
Działalność w Jaskini Ciekawej skupiła się głównie na odzyskiwania sprzętu z południowych części jaskini, gdzie zakończono już eksplorację. Przeprowadzono szereg akcji mających na celu wyniesienie z tych rejonów na powierzchnię lin, karabinków i plakietek. Najważniejszym wydarzeniem była niezwykle wymagająca akcja eksploracyjna w Meandrze Zachodnim. Najgłębsze partie jaskini
oddalone są o 6 godzin drogi od otworu, a stamtąd dotarcie na przodek to kolejne 7 godzin – cała akcja od biwaku do biwaku zajmuje 18 godzin. Partie te stanowią obecnie najgłębsze poznane dno jaskini, a eksploracja skupiła się na pogłębianiu jaskini. Prace eksploracyjne rozpoczęto w Studni Klozetowej, która mimo wcześniejszych pomiarów dopiero teraz została w pełni zbadana aż do dna. Jest to owalna, myta studnia o głębokości 16 m z niewielką ilością rumoszu skalnego na dnie. Z dna studni odchodzi 3-metrowy meander, zakończony niezbadaną jeszcze studnią, która może być dalszą częścią jaskini. Ze względu na odległość i trudności techniczne, podczas tej wyprawy nie kontynuowano działalności w tej części jaskini. Do długości Jaskini Ciekawej dołożono 27 m i pogłębiono ją o 2,5 m. W wyniku działalności eksploracyjnej długość Jaskini Ciekawej wynosi obecnie 22799,5 m i ma ona 642 m głębokości.

Jaskinia Ciepła
Podczas wypraw prowadzona jest również działalność powierzchniowa zmierzająca do odnalezienia nowych otworów jaskiń. Lokalizacje wszystkich odnalezionych obiektów wraz z ich opisem przechowywane są w bazie danych prowadzonej przez członków wyprawy. Przy kilku z nich, zlokalizowanych m. in. pod szczytem Kahlsberga, zostawiono komentarze, sugerujące, że należy je ponownie sprawdzić przy niższym poziomie śniegu, otwory ich bowiem zablokowane zostały przez korki śnieżne. Obserwowane ocieplenie klimatu i obniżenie, na przestrzeni ostatnich kilku lat, poziomu lodu i śniegu w innych jaskiniach masywu Hagengebirge skłoniły członków wyprawy do weryfikacji jaskiń, w których ze względu na korki śnieżne eksploracja była wcześniej niemożliwa. W jednej z takich jaskiń, Jaskini Ciepłej, której otwór odnaleziony został w 2004 r., okazało się, że poziom śniegu obniżył się na tyle, że umożliwił działalność eksploracyjną. Jaskinia ma przeważnie charakter mytych, młodych studni, przecinanych meandrami. Jej otwór o regularnym, soczewkowatym kształcie o wymiarach 3×5 m prowadzi początkowo ciągiem studni, częściowo wypełnionych lodem i śniegiem. W jaskini występuje też bogata, jak na warunki masywu Hagengebirge, szata naciekowa. Dalszy ciąg jaskini rozwija się w postaci meandra – Kanionu Lewitującego o kilku poziomach i wysokości sięgającej 30 m, za którym biegnie dalszy ciąg jaskini.

Ponadto w jaskini zaobserwowano ciągi boczne wymagające sprawdzenia. Długość odkrytych partii wynosi 221,5 m, przy głębokości 124 m.

Pod Skalnymi Mostami
Najintensywniejsza działalność powierzchniowa prowadzona jest w oddalonym o 2h drogi od bazy masywie Kragenkopf. W roku 2024 eksploracja ograniczyła się do jednej jaskini, Pod Skalnymi Mostami, która została odkryta w roku 2022. Jaskinia ta rozpoczyna się na powierzchni szczeliną, doprowadzającą do studni zlotowej o głębokości 27 m. Występująca tu szata naciekowa ma postać polew naciekowych i mleka wapiennego. Eksplorację kontynuowano w północnej części Sali Khazad-dûm, gdzie pomiędzy dużymi wantami rozpoczyna się obszerny korytarz Kamienna Zjeżdżalnia, o spągu pokrytym osypującym się skalnym rumoszem i wantami średniej wielkości. Korytarz ten prowadzi do ciasnego przełazu za którym znajduje się obszerna Sala Zawaliskowa. W dalszej części jaskini wyczuwalny jest przewiem powietrza, co pozwala przypuszczać, że jaskinia się kontynuuje. W kolejnych latach działalność eksploracyjna w tej jaskini będzie kontynuowana. Odkryto 231 m nowych korytarzy oraz pogłębiono jaskinię o 9 m, dzięki czemu ma ona obecnie 537 m długości i 89 m głębokości.

Kitzgrabenschacht
Głównym obiektem, w którym prowadzono działalność eksploracyjną była Jaskinia Kitzgrabenschacht. Akcje jaskiniowe prowadzono w niej jednocześnie na 5 przodkach. Eksplorację jaskini rozpoczęliśmy w 2020 r., a jej otwór został odnaleziony w 1990 r. przez członków klubu LVfHK w Salzburgu. W tym roku założyliśmy w niej drugi biwak, co znacznie ułatwiło logistykę i działalność w tej jaskini. W Kaskadach pod Kroczkiem kontynuowano eksplorację w partiach Skazani na Shawshank, gdzie w 2023 roku osiągnięto głębokość -490,08 m. Dalsza eksploracja doprowadziła do pogłębienia jaskini do -549 m. Prace eksploracyjne zakończono nad niezbadaną studzienką. Kontynuowano działalność rozpoczętą w bocznym korytarzyku odchodzącym od Salki z Filarem. Odkryte korytarze stanowią starsze morfologicznie poziomie ciągi, pokryte namuliskiem oraz młodsze studzienki i meandry z aktywnym ciekiem wodnym. Ciągi te wymagają dalszego sprawdzenia. W rejonie Sali Bez Honoru odkryto stare, freatyczne ciągi, nazwane Krętą Galerią, o łącznej długości 1 305 m. Są to poziome korytarze pokryte namuliskiem, z kilkumetrowymi prożkami i młodszymi studzienkami. W kilku miejscach zaobserwowano szatę naciekową, a w jednym niezwykle bogatą, złożoną z polew naciekowych, stalagmitów, stalaktytów, stalagnatów oraz kryształków kalcytu. Kontynuacja działalności w rejonie Komina Bezglutenowego zaowocowała odnalezieniem Partii Marmitowych. Ciągi te przyjmują charakter meandra z wyschniętymi misami marmitowymi, bogatą szatą naciekową w postaci grzybków naciekowych oraz kryształów kalcytu. Dalsza działalność kontynuowana będzie za Balkonem Odwróconej Kapadocji. Eksplorowano również korytarz boczny odchodzący na północny- wschód od Błotnistego  rozdroża w Suchych Błotach. Odkryte ciągi to przeważnie wąskie rury freatyczne, pokryte suchym namuliskiem, wymagające czołgania. Eksplorację zakończono nad niezbadaną studzienką.

Nowa perspektywiczna jaskinia
Odkryta została również jaskinia o dużym potencjale eksploracyjnym (silnie wyczuwalny przewiew).
Korytarz wstępny o wysokości 0,5 m oraz długości 5 m doprowadza nad skraj wąskiej studzienki. Ze względu na znaczne trudności techniczne w jej eksploracji (wąskie studzienki, ciasne przełazy), zbadano ją jedynie na długości 26m i 16m głębokości.

Tegoroczne odkrycia i prace eksploracyjne przyniosły znaczący postęp, a kontynuacja działalności w kolejnych latach zapowiada się bardzo obiecująco. Tym bardziej, ze w jaskiniach Kitzgrabenschacht, Ciepła, Pod Skalnymi Mostami oraz w tej nowoodkrytej, zostawiliśmy wiele otwartych przodków.
Dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do zorganizowania wyprawy: Polskiemu Związkowi Alpinizmu za wsparcie finansowe oraz Landesverein für Höhlenkunde in Salzburg za pomoc organizacyjną.

W wyprawie udział wzięli:
Grzegorz Blok (SKTJ), Wanda Cacha (SKTJ), Paweł Chrobak (ST), Sylwia Dendys (ST), Magdalena
Dziurgot (KKTJ), Filip Filar (ST), Jakub Grubba (SKTJ), Michał Humienik (SW), Barbara Jabłońska (ST),
Piotr Kopera (SKTJ), Łukasz Kupper (SKTJ), Karol Makowski (SKTJ), Florian Małek (KKTJ), Jakub Nowak
(KKTJ), Michał Parczewski (ST), Jarosław Paszkiewicz (SKTJ), Joanna Piskorek (RKG Nocek), Magdalena
Sitarz (ST), Łukasz Stankowski (KKTJ), Przemysław Styrna (KKTJ), Marek Wierzbowski (UKA Warszawa)
– kierownik, Adam Władziński (SKTJ), Joanna Zdżalik (AKG), Paweł Żebrowski (SKTJ)

Autorzy: Magdalena Sitarz, Adam Władziński