W dniach 23 – 29.07.2017 w Penrith, nieopodal Sydney, miał miejsce 17. Międzynarodowy Kongres Speleologiczny. W imprezie wzięło udział ponad 450 speleologów oraz grotołazów z 46 krajów.
W ramach programu speleologicznego przez cztery dni, w czterech-pięciu salach równolegle, uczestnicy od rana do wieczora przedstawiali swoje 20-minutowe prelekcje. Tematyka obejmowała m.in. geomorfologię i hydrologię krasu, życie w jaskiniach, odtwarzanie historii klimatu na podstawie analizy osadów i nacieków, paleontologię i archeologię prowadzoną w jaskiniach, mierzenie i sporządzanie planów jaskiń, ratownictwo jaskiniowe, ochronę jaskiń, historię speleologii i wyprawy eksploracyjne. Oprócz prelekcji, zaplanowano wycieczki terenowe, uroczysty bankiet, pokazy filmów i walne zgromadzenie Międzynarodowej Unii Speleologicznej. W namiocie wystawowym można było podziwiać prace nadesłane na konkurs fotograficzny i kartograficzny, nabyć sprzęt, książki o jaskiniach i speleo-akcesoria, jak również spróbować swoich sił w wyścigu po linie na 30 metrów i w sztucznych zaciskach. Oraz zobaczyć modele 3D największych sal jaskiniowych świata.
Nie sposób było uczestniczyć w całym programie kongresu. Mnie najbardziej interesowały wątki kartograficzne i eksploracyjne, choć odwiedziłem też pojedyncze prelekcje z sesji geologicznych i ratowniczych. Na sesjach dotyczących miernictwa i sporządzania planów bardzo dużo mówiło się oczywiście o skanowaniu 3D jaskiń. Skanery laserowe są coraz tańsze i coraz bardziej dostępne – choć mówimy nadal o progach cenowych, które są do przejścia raczej przez instytucje naukowe czy przemysł, niż nasze kluby. Rozwijają się jednak również algorytmy fotogrametryczne, do których działania potrzebne są tylko i wyłącznie dobre zdjęcia. Technika Surface from Motion już dziś sprawia wrażenie sensownej alternatywy do tradycyjnego miernictwa pod wodą. O ile tylko widać ściany, z dobrze doświetlonego filmu z nurkowania można uzyskać niezłej jakości model 3D.
W kontekście omawianych na sesji technologii, moja prelekcja o rozszerzeniach do Inkscape wydawała się bardziej pasować do programu historycznego. Tym niemniej, rozmowy z kilkoma autorami planów zgłoszonych na konkurs potwierdziły, że ich prace to przede wszystkim „krew, pot i łzy” i że nadal jako środowisko nie dysponujemy dobrym oprogramowaniem do rysowania planów 2D, choć zabraliśmy się już za trzeci wymiar. Zresztą, obróbka danych trójwymiarowych pozostaje otwartym problemem. Niezależnie od tego, czy dane zostały zebrane przy pomocy LIDARu czy wygenerowane ze zdjęć, można w miarę automatycznie co najwyżej przygotować animację „przelotu” przez jaskinię albo obliczyć objętość sal. Na razie nie widać na horyzoncie oprogramowania, które pozwalałby w łatwy sposób przerobić model 3D na stary, dobry plan jaskini, który można zabrać na akcję albo którym można zilustrować artykuł naukowy. W przerwach żartowaliśmy, że być może w przyszłości aby znaleźć w jaskini drogę będziemy pakowali do wora wydrukowany na drukarce 3D model trójwymiarowy, zatopiony w przezroczystym plastiku.
W ramach sesji eksploracyjnych przedstawiłem z kolei prelekcję podsumowującą ostatnie cztery lata polskiej działalności w austriackich Alpach. Oczywiście chciałoby się powiedzieć o wszystkich polskich projektach, ale w dwadzieścia minut naprawdę nie sposób ich przedstawić. Trzeba było coś wybrać, a jednak siłą rzeczy do Alp mi najbliżej. Większość pozostałych polskich wypraw została na szczeście opisana w okolicznościowym wydaniu Polish Caving (do pobrania z anglojęzycznej strony KTJ PZA). Zeszyty, które wręczałem każdemu, z kim zamieniłem kilka słów, stanowiły lwią część mojego bagażu w drodze do Australii.
Na kongresie przyznano cykliczne nagrody UIS – m.in. dla najlepszej książki, dla najważniejszej publikacji naukowej, najlepszego plakatu prezentowanego na kongresie i najważniejszego odkrycia eksploracyjnego minionych czterech lat. Do tej ostatniej kategorii zgłosiłem niedawne rekordowe nurkowanie Krzysztofa Starnawskiego w Hranickiej Propasti. Ostatecznie nagrodę wygrała ekipa eksplorująca jaskinię Sarma, zaś wyczyn Polaka otrzymał wyróżnienie (Honorary Mention).
Kongresy Międzynarodowej Unii Speleologii obywają się co cztery lata, naprzemiennie w różnych cześciach świata. Poprzedni kongres – w 2013 roku – miał miejsce w Brnie (Czechy), zaś następny odbędzie się latem 2021 w Lyonie (Francja). Uczestniczenie w kongresach – czy to UIS, czy FSE – jest świetnym sposobem na pogłębienie swojej wiedzy o jaskiniach we wszelkich możliwych obszarach. Poznaje się przy tym bardzo dużo ludzi, z którymi potem można … pójść do jaskini! Zdecydowanie polecam zarezerwowanie sobie czasu i pieniędzy na następną tego typu imprezę!
Mateusz Golicz
