„Deregulacja zawodu trenera na pewno była bardzo złą decyzją. Od pierwszych dni urzędowania bardzo poważnie myślę, jak ten system odbudować. Szukamy koncepcji, jak to zrobić. Pracujemy już nad kolejną nowelizacją ustawy o sporcie, w której chcemy wprowadzić obowiązek uprawnień trenerskich w pracy z młodzieżą. Będzie to pierwszy krok przywrócenia regulacji zawodu trenera. Nie chcemy, żeby ktoś bez uprawień i kompetencji pracował z dziećmi i młodzieżą, bo to może przynieść więcej szkody niż pożytku” – zapowiedział Sławomir Nitras – Minister Sportu i Turystyki podczas konferencji trenerów szkolenia olimpijskiego i paralimpijskiego w Spale, dodając – „Mogę państwu to obiecać, że zrobię wszystko, żeby formalny, jak i materialny status trenera w polskim sporcie wrócił na należne miejsce. Rozpoczęliśmy ten proces, bo to jedna z największych systemowych bolączek polskiego sportu.„
Aktualnie w sporcie powszechnym nie ma żadnych warunków określających zasady prowadzenia szkoleń, kadry szkoleniowej i wydawanych po nich zaświadczeń, certyfikatów, dyplomów. Pracodawca może uznawać dokumenty wydawane przez podmiot szkolący instruktorów o nazwie X a nie uznawać dokumentów wydanych przez podmiot Y, lub zatrudnić osobę, która nie ma żadnego dokumentu potwierdzającego wiedzę i umiejętności do prowadzenia zajęć (zatrudnia w tym wypadku wyłącznie na podstawie własnej oceny kandydata).
Natomiast w sporcie wyczynowym (organizowanym przez polskie związki sportowe), zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (art. 41) zorganizowane zajęcia w zakresie sportu w związku sportowym oraz w klubie sportowym uczestniczącym we współzawodnictwie organizowanym przez polski związek sportowy może prowadzić wyłącznie trener lub instruktor sportu w rozumieniu ustawy. W charakterze trenera lub instruktora sportu może zostać zatrudniona osoba, która: ukończyła 18 lat, posiada co najmniej średnie wykształcenie, posiada wiedze, doświadczenie i umiejętności niezbędne do wykonywania zadań trenera lub instruktora sportu, nie była karana za określony rodzaj przestępstw. O tym, czy dana osoba posiada wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do wykonywania zadań trenera lub instruktora sportu decyduje pracodawca (związek sportowy) na podstawie ustalonych przez siebie kryteriów. Nie regulują tego przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Nie istnieją żadne przepisy określające zasady, warunki i tryb uzyskiwania uprawnień trenera i instruktora sportu oraz określające dokumenty potwierdzające te uprawnienia.
Nie ma też żadnych prawnych warunków określających zasady prowadzenia szkoleń, kadry szkoleniowej i wydawanych po nich zaświadczeń, certyfikatów, dyplomów. Związki sportowe mogą ustalić dla klubów w nich zrzeszonych i uczestniczących w rywalizacji sportowej organizowanej przez związek, listę podmiotów szkolących instruktorów i trenerów sportu, których dokumenty potwierdzające ukończenie kursu, powinny być honorowane przy zatrudnianiu w charakterze instruktora lub trenera sportu.
Powyższe rozwiązania zostały skrytykowane w raporcie Najwyższej Izby Kontroli w 2019 roku: „w ocenie NIK obniżyło wymagania kwalifikacyjne, pozwalając na zdobycie uprawnień bez wykształcenia wyższego. Związki sportowe, które zyskały możliwość ustalania zasad licencjonowania, stosują do dzisiaj bardzo zróżnicowane podejścia. Skutkiem tej sytuacji w ocenie NIK może być spadek jakości szkolenia i zagrożenie dla zawodników. Ponadto rola Akademii Wychowania Fizycznego została ograniczona, a brak odpowiednich standardów w szkoleniu trenerów może negatywnie wpłynąć na przyszłość sportu wyczynowego w Polsce” – pisał na łamach Forum Trenera Maciej Tauber, ekspert Instytutu Badań edukacyjnych i lider projektu ZSK5.
Zapowiedź ministra sportu wskazuje na planowane zmiany dotyczące kwalifikacji i kompetencji instruktorów oraz trenerów. Podczas konferencji „Profesjonalne kompetencje w sporcie – Zintegrowany System Kwalifikacji”, która odbyła się na Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, przedstawiono propozycję, aby zajęcia i treningi w sporcie organizowanym oraz powszechnym mogły prowadzić wyłącznie osoby posiadające kwalifikacje trenera lub instruktora sportu, potwierdzone certyfikatem ZSK lub ukończeniem odpowiednich studiów. Prowadzenie zajęć bez wymaganych kwalifikacji miałoby podlegać sankcjom.
Oczywiście, proces legislacyjny będzie się jeszcze toczył i trudno określić jaki ostatecznie kształt przyjmie znowelizowana ustawa.
Polski Związek Alpinizmu jest dość dobrze przygotowany na potencjalne zmiany i przejście na kwalifikacje w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji. Do systemu wprowadzone zostały już cztery kwalifikacje (instruktor wspinaczki rekreacyjnej, instruktor wspinaczki sportowej, instruktor wspinaczki skalnej, trener wspinaczki sportowej II klasy) dla których także PZA jest instytucją certyfikującą. Na różnym etapie procedowania jest kolejnych 8 kwalifikacji w tym takie które nie mają odpowiednika w dotychczasowym systemie stopni (np. Planowanie i prowadzenie zajęć z turystyki wysokogórskiej (PRK5) lub też Planowanie i prowadzenie zajęć ze wspinaczki lodowej (PRK4)), a wynikają poniekąd z potrzeb środowiska.
